Mediaxeberleri.az
    
  • Şahin Şıxlinski bizi onların əlindən aldı, Yoxsa...
    Şahin Şıxlinski bizi onların əlindən aldı, Yoxsa...
  • 
  • Hansı balıq, quş və heyvanların əti halal, hansı haramdır? - Hacı Fuad AÇIQLADI
    Hansı balıq, quş və heyvanların əti halal, hansı haramdır? - Hacı Fuad AÇIQLADI
  • 
  • Çığatel İsaqızının 60 illik yubileyi qeyd olunub
    Çığatel İsaqızının 60 illik yubileyi qeyd olunub
  • 
  • “Şəhid atası” tamaşası "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Günü" münasibətilə nümayiş etdirilib — Fotolar
    “Şəhid atası” tamaşası "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Günü" münasibətilə nümayiş etdirilib — Fotolar
  • 
  • Azərbaycanda Məhərrəm ayı başladı
    Azərbaycanda Məhərrəm ayı başladı
  • 
  • Möhtəşəm Şuşadan VİDEOREPORTAJ
    Möhtəşəm Şuşadan VİDEOREPORTAJ
  • 
  • Ağstafada qəza olub, xəsarət alan var - FOTOLAR
    Ağstafada qəza olub, xəsarət alan var - FOTOLAR
  • 
  • Rusiyada təhsil almaq istəyənlər üçün şans
    Rusiyada təhsil almaq istəyənlər üçün şans
  • 
  • “BİZƏ İSMARIC VERİRLƏR Kİ, AZƏRBAYCANLILARI QOVA BİLƏRİK” – “DTX və ya Baş Prokurorluq cinayət işi başlamalıdır”
    “BİZƏ İSMARIC VERİRLƏR Kİ, AZƏRBAYCANLILARI QOVA BİLƏRİK” – “DTX və ya Baş Prokurorluq cinayət işi başlamalıdır”
  • 
  • Kremlin Azərbaycana “təşəkkürü” – Yekaterinburq SİNDROMU
    Kremlin Azərbaycana “təşəkkürü” – Yekaterinburq SİNDROMU
  • 
  • Bu gün Milli Sevgililər Günüdür
    Bu gün Milli Sevgililər Günüdür
  • 
  • Dünyada ən populyar kişi və qadın adı: Biri İslam, biri Xristian..
    Dünyada ən populyar kişi və qadın adı: Biri İslam, biri Xristian..
  • 
  • Rüşvət alan məktəb direktoru yenidən məhkəmə qarşısında
    Rüşvət alan məktəb direktoru yenidən məhkəmə qarşısında
  • 
  • Aslan İsmayılov: “Canfəşanlıq edənlər Rusiyanı özünə vətən sayan, Azərbaycanda ucuz şoular hesabına “xeyriyyəçi” kimi tanınanlardır”
    Aslan İsmayılov: “Canfəşanlıq edənlər Rusiyanı özünə vətən sayan, Azərbaycanda ucuz şoular hesabına “xeyriyyəçi” kimi tanınanlardır”
  • 
  • YEKATERİNBURQ DƏHŞƏTİ: Şovinizm, milli ayrı-seçkilik Rusiyanın dövlət siyasətinə çevrilir
    YEKATERİNBURQ DƏHŞƏTİ: Şovinizm, milli ayrı-seçkilik Rusiyanın dövlət siyasətinə çevrilir
  • 
  • Rusiya nə tələb edib, Azərbaycan nədən imtina edib?
    Rusiya nə tələb edib, Azərbaycan nədən imtina edib?
  • 
  • Milli QHT Forumu Rusiyada azərbaycanlıların qətl və zorakılığa məruz qalmasına dair bəyanat yaydı
    Milli QHT Forumu Rusiyada azərbaycanlıların qətl və zorakılığa məruz qalmasına dair bəyanat yaydı
  • 
  • Oxu.az-ın 12 yaşı tamam olur
    Oxu.az-ın 12 yaşı tamam olur
  • 
  • İran mollasını Allahdan üstün tutanlar - Düşmənçiliyin arxasında şəxsən Xamenei durur
    İran mollasını Allahdan üstün tutanlar - Düşmənçiliyin arxasında şəxsən Xamenei durur
  • 
  • Anasına sataşan vəzifəli şəxsi öldürdü - Əxlaqsız təkliflər edibmiş...
    Anasına sataşan vəzifəli şəxsi öldürdü - Əxlaqsız təkliflər edibmiş...
  • 
  • İlham Əliyev dedi və etdi! — VİDEO
    İlham Əliyev dedi və etdi! — VİDEO

Son xəbərlər :
  • Diaspor rəhbərinin müavini: "Şahin Şıxlinski AXTARIŞA VERİLMƏYİB"
  • Qazaxda milli mətbuatın 150 illiyi qeyd olunub - FOTOLAR
  • Tovuzun icra, başçısı kartof alverinə girişib, sahələri ələ keçirib - Foto
  • Lənkəranda su hövzələrində insanların təhlükəsizliyinin təmin olunması ilə bağlı təlim keçirilib
  • Türkmənistan mətbuatı Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun Azərbaycana səfərini geniş işıqlandırıb
  • Qərbi Azərbaycan Xronikası: İlham Əliyev Paşinyana Qərbi Azərbaycanla bağlı nələri diktə edib?
  • Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin rayon şöbələrində təmir işlərinə 310 min xərclənəcək
  • Səhiyyə Nazirliyi 1 milyonluq laboratoriya müayinələrində istifadə olunan prekursor və kimyəvi maddələr alır
  • UEFA Konfrans Liqasında I mərhələyə yekun vuruldu - Cavab görüşlərinin nəticələri
  • 150 illik İNKİŞAF YOLU - Azərbaycan mətbuatının dünəni və bu günü
  • Azərbaycanda unun topdansatış qiymətləri açıqlanıb
  • II və III qrup üzrə qəbul imtahanının nəticəsi açıqlanıb, 12 nəfər qaydaları pozub
  • Xətai rayonunda "Əkinçi - 150 il: Tariximizin sözüdür" mövzusunda tədbir keçirilib
  • Bakı şəhər prokuroru: "Qeydə alınan cinayətlərin 92.6 %-i açılıb"
  • İş adamına qarşı 800 ağacın məhvi ittihamı – Qədəşovun kürəkəni Baş Prokurorluğa məktub yazıb
  • 150 illik İNKİŞAF YOLU - Azərbaycan mətbuatının dünəni və bu günü
  • 220 şagird qızıl nişanla təltif olundu
  • Hacıqabulda 801 abonent qazsız qalacaq
  • Tələbələrdən tutulan pullar: hər ay 100 min manat hara gedir? - "Qanunsuzdur"
  • Suraxanıda 2 mərtəbəli ev yandı
  • Ana səhifə
  • İqtisadi xəbərlər və təhlil
  • Siyasi analitik yazılar
  • Ölkə
  • Bölgə
  • Mədəniyyət
  • Şou-biznes
  • Dünya
  • Kriminal
  • Din
  • İdman
  • Tarix
  • Müsahibə
  • Hadisə
  • Sosial
  • Problem
  • Gündəm
  • Korrupsiya
  • Foto reportaj
  • Video müsahibə

MƏRKƏZİ ASİYANIN TÜRK DÖVLƏTLƏRİ TÜRKİYƏYƏ XƏYANƏT ETDİLƏRMİ? - Böyük Turanın var olmasının iki ana şərti

  • Tarix: 16-04-2025, 12:10

Namiq Bilal

Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan yunan Kiprində səfirlik açmaq qərarını verdilər və bu qərar böyük mübahisələr doğurdu. Həmin qərarın Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) formalaşmasına hansı təsir göstərəcəyini araşdırmağa çalışaq.

Get-gedə daha da azğınlaşan və daha təhlükəli olan yeni dünyada Böyük Türk Birliyinin yaranması türk dövlətlərinin varlığı üçün vazkeçilməz tələbdir. Deyiləni anlamaq üçün 3-4 cümləlik tarixi hafizəyə və xəritəyə baxmaq yetərlidir. Geniş türk torpaqlarını əhatə edən böyük imperiyaları və türklərin həmin imperiyalarla əsrlər boyu apardığı ağır müharibələri qısaca yada salaq.

Türklərlə Çin imperiyalarının min illərlə davam edən toqquşmaları. Çin türk torpaqlarını cənubi-şərqdən əhatə edir və yeni dünyanın ən təhlükəli dövlətidir. Hərbi və iqtisadi gücü fantastik sürətlə böyüyür, əhalisi sıxdır, genişlənmək arzularını gizlətmir, gözlərini Türküstan torpaqlarına dikib.



Türk-rus qarşıdurması əsrlərdir qanlı toqquşmalarla və qarşılıqlı işğallarla müşayiət olunur. Mücadilə bu gün də davam edir, yenidən qaynar fazaya keçmək şansı böyükdür.

Türk-fas qarşıdurması. Tarixin yazılmağa başladığı ilk dövrlərdən gündəmdədir, bu gün də aktualdır. Üstəlik, Avropa dövlətləri farsları türklərə qarşı hər zaman silahlandırıb istifadə ediblər.



Türk-ərəb qarşıdurmaları. Böyük ölçüdə ərəb xilafətinin yarandığı dövrdən başlanıb. İndi səngimiş kimi görünür. Lakin yenidən alovlanma potensialını hər zaman özündə daşıyır.

Türk-Avropa qarşıdurması. Eramızın ilk əsrlərindən hun türklərinin Avropaya axınları ilə başlanıb. Avropanın iki ən böyük imperiyasını türklər çökdürüb. Roma imperiyasını hunlar, Bizansı isə Osmanlılar dağıdıblar. Türk qorxusu avropalıların yaddaşındadır, unudulması da mümkünsüzdür. Türklərlə avropalılar arasındakı mücadilə ən müxtəlif formatlarda bu gün də davam edir və hələlik bunun sonu görünmür.



Göründüyü kimi türk coğrafiyası istisnasız olaraq bütün tərəflərdən böyük tarixi düşmənlərlə əhatələnib. Tarixin hansı dönəmində türklər güclənibsə, adları çəkilən qonşuların maraqları əzilib. Və əksinə, türklər zəifləyəndə qonşular türkləri bölüb, əzib, parçalayıblar.

İndi türklər güclənir, birləşmə yolunda addımlar atır, kimliyi unutdurulmuş nəhəng millət türk kökünə qayıdır. Amma qonşular da yatmır. Türklərin böyüməysini və birləşməsini əngəlləmək rəqib qonşularımızın təbii maraqlarıdır. Var gücləri ilə əngəlləyəcəklər.



Qayıdaq üç türk dövlətinin Yunan Kipri ilə bağlı aldıqları qərara. Öncə onu qeyd edək ki, Kipr məsələsi yarım əsrdir avropalılar tərəfindən türklərə qarşı bir basqı elementidir. Kipr adası iki etnik qrupun yaşadığı iki hissəyə bölünüb və faktiki olaraq iki dövlət kimi varlığını sürdürür. Qərb adanı iki dövlət kimi qəbul etmir və bu, qərəzlidir. Belə ki, Kiprin bölündüyü dövrdən bəri çox sayda Avropa dövləti etnik ərazilərə parçalanıb, Qərb də həmin əraziləri müstəqil dövlətlər kimi tanıyıb. Sovetlər birliyi on beş hissəyə, Yuqoslaviya beş hissəyə, Çexoslovakiya 2 hissəyə bölünüb və tanınıb. Amma Kiprin bölünməsi tanınmır. İşlərinə gələndə tanıyırlar, gəlməyəndə tanımırlar.



Kipr problemindən indi də TDT daxili münasibətləri zədələmək üçün yararlanırlar. Avropa Birliyinin 12 milyard avroluq investisiyası qarşılığında üç türk dövləti yunan Kiprində səfirlik açdı və üstəlik, anlaşmanın Türkiyə üçün xüsusilə ağrılı olan 4-cü bəndini imzaladılar. Bu bənddə Türkiyənin Kiprdə işğalçı dövlət olduğu göstərilir. Alınan qərar Turan ruhuna əlbəttə ki, ziddir. Eyni zamanda bu qərar adları çəkilən türk dövlətlərinin Avropa ilə işbirliyinin dərinləşməsi və həmin dövlətlərə investisiyaların cəlb edilməsi baxımından olduqca əhəmiyyətlidir.

Başqa sözlə, üç türk dövləti Türkiyənin və Turan birliyinin maraqlarını deyil, öz milli maraqlarını üstün tutdular. Yunan Kipri qərarını TDT üçün ilk ciddi sınaq saymaq olar. Təşkilata daxil olan dövlətlərin milli maraqları bu məsələdə toqquşdu.

Bu sonuncu toqquşmadırmı? Əminliklə deyə bilərik ki, yox! Müxtəlif dövlətlər varsa, zidddiyyətli maraqlar da olacaq, həmin maraqların toqquşması da. Və bu maraq toqquşmalarından rəqib dövlətlər sonuna qədər yararlanacaqlar.

İndiyə qədər mövcud olan sanballı dövlətlərarası təşkilatların təcrübəsi göstərir ki, təşkilatın mövcudluğu və güclənməsi iki ana şərtə bağlıdır. Bu şərtlər TDT üçün də keçərlidir.

Birinci şərt: İstənilən təşkilata, o cümlədən TDT-yə üzv dövlətlər digər üzv dövlətlərin önəmli milli maraqlarının yeridilməsinə təmkinlə yanaşılmalıdırlar. Həmin maraqlar digər dövlətlərin və bütövlükdə təşkilatın maralarına müəyyən qədər zidd olsa belə. Lakin, hansısa dövlətin marağı təşkilatın varlığını və güclənməsini təhlükəyə atarsa, həmin maraqdan vaz keçilməlidir. Bu həssas məsələdə konkret qırmızı xətlərin çəkilməsi və həmin xətlərin bütün üzv dövlətlər tərəfindən qəbul edilməsi TDT-ni möhkəmləndirəcək. Bu gün Türkiyə üç türk dövlətinin Kipr qərarına təmkinlə yanaşır.



İkinci şərt: Dövlətlər birliyi o zaman möhkəmlənir ki, təkcə hakim elitalar deyil, dövlətlərin geniş əhali kütlələri də vahid ideya ətrafında toparlansınlar. TDT-ni var edən birlik ideyası ən təbii qavram olan milli eynilik, türk kimliyi üzərində qurulub. Bu ideya geniş kütlələr tərəfindən rahatlıqla anlaşılır və qəbul edilir. Üstəlik, türk toplumları çox böyük geopolitik təhlükələrlə üz-üzədir. Milləti birləşdirən ən böyük güc xarici təhlükədir. Sayı yüz milyonlarla olan geniş türk tabanı bu təhlükələri yetərincə dəyərləndirə biləcəksə, möhtəşəm Turan Birliyinin qurulması qarşısıalınmaz proses olacaq.

“AzPolitika.info”



Oxunub: 5 449
Xəbəri paylaş
  • Facebook
  • Twitter
  • Whatsapp
  • Telegram
Paylaş:

  • Reklam

  • Xəbər lenti

    Bu gün, 01:53 | Diaspor rəhbərinin müavini: "Şahin Şıxlinski AXTARIŞA VERİLMƏYİB"
    Dünən, 17:22 | Qazaxda milli mətbuatın 150 illiyi qeyd olunub - FOTOLAR
    Dünən, 09:59 | Tovuzun icra, başçısı kartof alverinə girişib, sahələri ələ keçirib - Foto
    Dünən, 09:51 | Lənkəranda su hövzələrində insanların təhlükəsizliyinin təmin olunması ilə bağlı təlim keçirilib
    Dünən, 09:44 | Türkmənistan mətbuatı Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun Azərbaycana səfərini geniş işıqlandırıb
    Dünən, 09:37 | Qərbi Azərbaycan Xronikası: İlham Əliyev Paşinyana Qərbi Azərbaycanla bağlı nələri diktə edib?
    Dünən, 09:22 | Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin rayon şöbələrində təmir işlərinə 310 min xərclənəcək
    Dünən, 08:53 | Səhiyyə Nazirliyi 1 milyonluq laboratoriya müayinələrində istifadə olunan prekursor və kimyəvi maddələr alır
    Dünən, 08:24 | UEFA Konfrans Liqasında I mərhələyə yekun vuruldu - Cavab görüşlərinin nəticələri
    17-07-2025, 20:20 | 150 illik İNKİŞAF YOLU - Azərbaycan mətbuatının dünəni və bu günü
    17-07-2025, 19:25 | Azərbaycanda unun topdansatış qiymətləri açıqlanıb
    17-07-2025, 19:18 | II və III qrup üzrə qəbul imtahanının nəticəsi açıqlanıb, 12 nəfər qaydaları pozub
    17-07-2025, 18:34 | Xətai rayonunda "Əkinçi - 150 il: Tariximizin sözüdür" mövzusunda tədbir keçirilib
    17-07-2025, 18:30 | Bakı şəhər prokuroru: "Qeydə alınan cinayətlərin 92.6 %-i açılıb"
    17-07-2025, 16:36 | İş adamına qarşı 800 ağacın məhvi ittihamı – Qədəşovun kürəkəni Baş Prokurorluğa məktub yazıb
    17-07-2025, 16:34 | 150 illik İNKİŞAF YOLU - Azərbaycan mətbuatının dünəni və bu günü
    17-07-2025, 16:25 | 220 şagird qızıl nişanla təltif olundu
    17-07-2025, 16:23 | Hacıqabulda 801 abonent qazsız qalacaq
    17-07-2025, 11:30 | Tələbələrdən tutulan pullar: hər ay 100 min manat hara gedir? - "Qanunsuzdur"
    17-07-2025, 11:13 | Suraxanıda 2 mərtəbəli ev yandı
    17-07-2025, 10:54 | Dollarla bağlı rezonans doğuran tələb - Dəyişikliklər ola bilər
    17-07-2025, 10:51 | İraqda 50 nəfər yanaraq öldü - Matəm elan edildi
    17-07-2025, 10:49 | Bu BÜRCLƏRİN həyatı dəyişəcək - 2 gün qaldı!
    17-07-2025, 10:45 | Güzəştli şərtlərlə ev almaq istəyənlərin nəzərinə
    17-07-2025, 08:58 | Gürcüstandan Bakıya şad xəbər: quru əlaqə...
    16-07-2025, 22:49 | Qazaxın kəndləri sabah qazsız qalacaq
    16-07-2025, 22:10 | Bakıda kişinin arvadını güllələməsinin TƏFƏRRÜATI - Əvvəl bıçaqlayıbmış...
    16-07-2025, 22:05 | Laçında dağlıq ərazidə yanğın başlayıb
    16-07-2025, 22:02 | Qurban Qurbanov "Qarabağ"ın potensial rəqiblərinin oyununu canlı izləmək üçün Belfasta gedib
    16-07-2025, 21:52 | Rusiyada döyüşlərə məcburi cəlb edilən azərbaycanlılar nə etməlidirlər?
    16-07-2025, 21:29 | "Ülvira ilə 4 ay küsülü qaldıq"
    16-07-2025, 21:26 | Bu ilin ilk altı ayında 22 mindən çox heyvan dişləməsi qeydə alınıb
    16-07-2025, 21:12 | Bakının bu ərazisində söküntü başlayır - Nə qədər kompensasiya veriləcək?
    16-07-2025, 21:03 | Qazaxda icra başçısı şəhid ailəsinin qayğıları ilə maraqlanıb
    16-07-2025, 20:58 | Ağstafada taxıl biçini işləri davam edir - FOTOLAR
    16-07-2025, 20:23 | İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTOLAR
    16-07-2025, 09:08 | Bir ailənin beş üzvünü öldürüb yandırdılar: Cadugərlik ediblər?
    16-07-2025, 08:59 | Mahaçqalada rusiyalı MMA döyüşçüsü güllələnib
    16-07-2025, 08:57 | Bu gündən Azərbaycanla Çin arasında viza rejimi ləğv edilir
    16-07-2025, 08:54 | Azərbaycanda nəqliyyat sahəsi üzrə biznes kredit portfeli böyüyüb
    16-07-2025, 08:26 | Tramp: Zelenski Moskvaya zərbə endirmək barədə göstəriş verməməlidir
    16-07-2025, 08:14 | Qərbi Azərbaycan Xronikası: Aşağı Kilsə - Böyük Qarakilsənin qədim məskəni
    16-07-2025, 08:05 | Qazax Dövlət Dram Teatrı 87-ci mövsümü başa vurub – FOTOLAR
    16-07-2025, 08:02 | UEFA Çempionlar Liqası: I təsnifat mərhələsinə iki görüşlə yekun vurulacaq
    15-07-2025, 21:32 | Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
    15-07-2025, 17:45 | Vaqif Poeziya Günləri şairin doğulduğu Qazax rayonundan start götürüb
    15-07-2025, 11:35 | Tələbələrin köçürülməsi başladı
    15-07-2025, 11:32 | Heydər Əliyevin ilk dəfə hakimiyyətə gəlməsinin 56-cı ildönümünə həsr olunmuş "Dahi" adlı konsert proqramı təşkil edildi
    15-07-2025, 11:07 | Azadlığa çıxandan 5 dəqiqə sonra həbs edildi
    15-07-2025, 11:05 | Azərbaycanlı deputat seçiciyə çaynik atdı - Video
    Davamı
Ana səhifə Haqqımızda Bizimlə əlaqə
  • Copyright © 2014 Mediaxeberleri.az
    Təsisçi və baş redaktor: Ələddin Kəsəmənli
    Ünvan: Ağstafa rayonu, Qıraq Kəsəmən kəndi
    Bizimlə Əlaqə: +994 55 629 38 32, +994 50 247 08 99
    E-mail: mediaxeberleri.az@gmail.com
  • Created Web Media
    Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq
    keçidin qoyulması, saytımıza istinad mütləqdir.