Mediaxeberleri.az
    
  • Ağstafada qardaş qardaşın qanını tökdü
    Ağstafada qardaş qardaşın qanını tökdü
  • 
  • Ağstafada ailə FACİƏSİ:  Müəmmalı "8" rəqəmi
    Ağstafada ailə FACİƏSİ: Müəmmalı "8" rəqəmi
  • 
  • İlahiyyatçı hansı "adət"i yıxıb sürüdü?: "İndi ölünün yanına "Mercedes" basdırmalıdırlar?!"
    İlahiyyatçı hansı "adət"i yıxıb sürüdü?: "İndi ölünün yanına "Mercedes" basdırmalıdırlar?!"
  • 
  • "Oğlunu həbsdən azad edəcəyik" deyib, 22 minini mənimsədi
    "Oğlunu həbsdən azad edəcəyik" deyib, 22 minini mənimsədi
  • 
  • Ali məktəblərə qəbul olanların yarısı ixtisasından narazıdır - Səbəb nədir? - VİDEO
    Ali məktəblərə qəbul olanların yarısı ixtisasından narazıdır - Səbəb nədir? - VİDEO
  • 
  • Azərbaycan boksçuları Gürcüstanda 7 medal qazandılar
    Azərbaycan boksçuları Gürcüstanda 7 medal qazandılar
  • 
  • İran-İsrail savaşı ilə bağlı QORXUNC SSENARİ – Bu ölkələr də münaqişəyə daxil ola BİLƏR
    İran-İsrail savaşı ilə bağlı QORXUNC SSENARİ – Bu ölkələr də münaqişəyə daxil ola BİLƏR
  • 
  • İrandan təxliyə: Qazaxıstanın 6 vətəndaşı ölkəmizə keçdi - Foto
    İrandan təxliyə: Qazaxıstanın 6 vətəndaşı ölkəmizə keçdi - Foto
  • 
  • Qurtuluş günü münasibətilə “İnan mənə” tamaşası nümayiş etdirilib — FOTOLAR
    Qurtuluş günü münasibətilə “İnan mənə” tamaşası nümayiş etdirilib — FOTOLAR
  • 
  • Qazaxda evə basqın - 3 nəfərə xəsarət yetirildi
    Qazaxda evə basqın - 3 nəfərə xəsarət yetirildi
  • 
  • Xəbəri olmadan adına şirkət açıldı, 17 min manat vergi borcu gəldi - VİDEO
    Xəbəri olmadan adına şirkət açıldı, 17 min manat vergi borcu gəldi - VİDEO
  • 
  • Şahin Şıxlinski bizi onların əlindən aldı, Yoxsa...
    Şahin Şıxlinski bizi onların əlindən aldı, Yoxsa...
  • 
  • Fərid Qayıbov: "Cənub zonasında boks ənənələri var"
    Fərid Qayıbov: "Cənub zonasında boks ənənələri var"
  • 
  • "Maraqlıdır ki, Azərbaycan Dəmir Yolları belə ifrat yüksək qiyməti hansı təbəqə üçün müəyyən edib?"
    "Maraqlıdır ki, Azərbaycan Dəmir Yolları belə ifrat yüksək qiyməti hansı təbəqə üçün müəyyən edib?"
  • 
  • "Əlimyandı" adı ilə satışa çıxarılan problemli maşınlar - Uzaq durun
    "Əlimyandı" adı ilə satışa çıxarılan problemli maşınlar - Uzaq durun
  • 
  • Qazaxda kiçik toy məclisinin gecəsi QANLA BİTDİ - VİDEO
    Qazaxda kiçik toy məclisinin gecəsi QANLA BİTDİ - VİDEO
  • 
  • Təhsil sahəsində çalışan  müəllimlərin "65"illik yubileyi keçirildi * VIDEO
    Təhsil sahəsində çalışan müəllimlərin "65"illik yubileyi keçirildi * VIDEO
  • 
  • Azərbaycanlı hakim bu oyuna təyinat aldı
    Azərbaycanlı hakim bu oyuna təyinat aldı
  • 
  • Hansı balıq, quş və heyvanların əti halal, hansı haramdır? - Hacı Fuad AÇIQLADI
    Hansı balıq, quş və heyvanların əti halal, hansı haramdır? - Hacı Fuad AÇIQLADI
  • 
  • Xudadar Həmidov Dünya Çempionatında iki medal QAZANDI
    Xudadar Həmidov Dünya Çempionatında iki medal QAZANDI
  • 
  • Çığatel İsaqızının 60 illik yubileyi qeyd olunub
    Çığatel İsaqızının 60 illik yubileyi qeyd olunub

Son xəbərlər :
  • Həbsdən çıxan Əbülfəz Elçibəy dustaq yoldaşı ilə toyda –1976-cı il/"FOTOXRONİKA"
  • Hansı yeməklər böyrəkdə daş yaradır?
  • Türkiyə Ordusunun 19 əsgəri İraqda mağarada metan qazından zəhərlənib, 5-i həyatını itirib
  • Çimərliyə getmək istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
  • Şərurda sel daşqınlara səbəb oldu
  • Lazım gəlsə, Azərbaycan bizə yardım edəcək - Rusiya
  • Astarada pir yandı
  • Qazaxda şəhid atası faciəli şəkildə vəfat etdi
  • Müdafiə Nazirliyi məlumat yaydı - Video
  • Şəmkirdə Türkiyə səfirliyinə məxsus avtomobil qəza törətdi: ölən var - YENİLƏNDİ
  • II və III qruplar üzrə qəbul imtahanı keçirildi
  • Külli miqdarda vəsaiti ölkədən çıxaran şirkət cərimələnib
  • Sabahın hava proqnozu açıqlandı
  • Naxçıvanda min bir dərdə dərman olan suyun sirri nədir? - VİDEO
  • Rusiya vətəndaşlarına bu pasportları dəyişmək göstərişi verildi
  • Bu 3 BÜRCÜ aldatmaq çox asandır - Hər kəsə inanırlar
  • İcra başçısının keçmiş müavini vəfat etdi - FOTO
  • Sabah saat 10:00-dan QAZ OLMAYACAQ
  • Koronivurus yayılır: Azərbaycanda yenidən qapanma olacaq?
  • Elçin Əmirbəyov: Ermənistanla normallaşma üçün saziş layihəsinin mətni üzrə müzakirələr tamamlanıb
  • Ana səhifə
  • İqtisadi xəbərlər və təhlil
  • Siyasi analitik yazılar
  • Ölkə
  • Bölgə
  • Mədəniyyət
  • Şou-biznes
  • Dünya
  • Kriminal
  • Din
  • İdman
  • Tarix
  • Müsahibə
  • Hadisə
  • Sosial
  • Problem
  • Gündəm
  • Korrupsiya
  • Foto reportaj
  • Video müsahibə

MƏRKƏZİ ASİYANIN TÜRK DÖVLƏTLƏRİ TÜRKİYƏYƏ XƏYANƏT ETDİLƏRMİ? - Böyük Turanın var olmasının iki ana şərti

  • Tarix: 16-04-2025, 12:10

Namiq Bilal

Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan yunan Kiprində səfirlik açmaq qərarını verdilər və bu qərar böyük mübahisələr doğurdu. Həmin qərarın Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) formalaşmasına hansı təsir göstərəcəyini araşdırmağa çalışaq.

Get-gedə daha da azğınlaşan və daha təhlükəli olan yeni dünyada Böyük Türk Birliyinin yaranması türk dövlətlərinin varlığı üçün vazkeçilməz tələbdir. Deyiləni anlamaq üçün 3-4 cümləlik tarixi hafizəyə və xəritəyə baxmaq yetərlidir. Geniş türk torpaqlarını əhatə edən böyük imperiyaları və türklərin həmin imperiyalarla əsrlər boyu apardığı ağır müharibələri qısaca yada salaq.

Türklərlə Çin imperiyalarının min illərlə davam edən toqquşmaları. Çin türk torpaqlarını cənubi-şərqdən əhatə edir və yeni dünyanın ən təhlükəli dövlətidir. Hərbi və iqtisadi gücü fantastik sürətlə böyüyür, əhalisi sıxdır, genişlənmək arzularını gizlətmir, gözlərini Türküstan torpaqlarına dikib.



Türk-rus qarşıdurması əsrlərdir qanlı toqquşmalarla və qarşılıqlı işğallarla müşayiət olunur. Mücadilə bu gün də davam edir, yenidən qaynar fazaya keçmək şansı böyükdür.

Türk-fas qarşıdurması. Tarixin yazılmağa başladığı ilk dövrlərdən gündəmdədir, bu gün də aktualdır. Üstəlik, Avropa dövlətləri farsları türklərə qarşı hər zaman silahlandırıb istifadə ediblər.



Türk-ərəb qarşıdurmaları. Böyük ölçüdə ərəb xilafətinin yarandığı dövrdən başlanıb. İndi səngimiş kimi görünür. Lakin yenidən alovlanma potensialını hər zaman özündə daşıyır.

Türk-Avropa qarşıdurması. Eramızın ilk əsrlərindən hun türklərinin Avropaya axınları ilə başlanıb. Avropanın iki ən böyük imperiyasını türklər çökdürüb. Roma imperiyasını hunlar, Bizansı isə Osmanlılar dağıdıblar. Türk qorxusu avropalıların yaddaşındadır, unudulması da mümkünsüzdür. Türklərlə avropalılar arasındakı mücadilə ən müxtəlif formatlarda bu gün də davam edir və hələlik bunun sonu görünmür.



Göründüyü kimi türk coğrafiyası istisnasız olaraq bütün tərəflərdən böyük tarixi düşmənlərlə əhatələnib. Tarixin hansı dönəmində türklər güclənibsə, adları çəkilən qonşuların maraqları əzilib. Və əksinə, türklər zəifləyəndə qonşular türkləri bölüb, əzib, parçalayıblar.

İndi türklər güclənir, birləşmə yolunda addımlar atır, kimliyi unutdurulmuş nəhəng millət türk kökünə qayıdır. Amma qonşular da yatmır. Türklərin böyüməysini və birləşməsini əngəlləmək rəqib qonşularımızın təbii maraqlarıdır. Var gücləri ilə əngəlləyəcəklər.



Qayıdaq üç türk dövlətinin Yunan Kipri ilə bağlı aldıqları qərara. Öncə onu qeyd edək ki, Kipr məsələsi yarım əsrdir avropalılar tərəfindən türklərə qarşı bir basqı elementidir. Kipr adası iki etnik qrupun yaşadığı iki hissəyə bölünüb və faktiki olaraq iki dövlət kimi varlığını sürdürür. Qərb adanı iki dövlət kimi qəbul etmir və bu, qərəzlidir. Belə ki, Kiprin bölündüyü dövrdən bəri çox sayda Avropa dövləti etnik ərazilərə parçalanıb, Qərb də həmin əraziləri müstəqil dövlətlər kimi tanıyıb. Sovetlər birliyi on beş hissəyə, Yuqoslaviya beş hissəyə, Çexoslovakiya 2 hissəyə bölünüb və tanınıb. Amma Kiprin bölünməsi tanınmır. İşlərinə gələndə tanıyırlar, gəlməyəndə tanımırlar.



Kipr problemindən indi də TDT daxili münasibətləri zədələmək üçün yararlanırlar. Avropa Birliyinin 12 milyard avroluq investisiyası qarşılığında üç türk dövləti yunan Kiprində səfirlik açdı və üstəlik, anlaşmanın Türkiyə üçün xüsusilə ağrılı olan 4-cü bəndini imzaladılar. Bu bənddə Türkiyənin Kiprdə işğalçı dövlət olduğu göstərilir. Alınan qərar Turan ruhuna əlbəttə ki, ziddir. Eyni zamanda bu qərar adları çəkilən türk dövlətlərinin Avropa ilə işbirliyinin dərinləşməsi və həmin dövlətlərə investisiyaların cəlb edilməsi baxımından olduqca əhəmiyyətlidir.

Başqa sözlə, üç türk dövləti Türkiyənin və Turan birliyinin maraqlarını deyil, öz milli maraqlarını üstün tutdular. Yunan Kipri qərarını TDT üçün ilk ciddi sınaq saymaq olar. Təşkilata daxil olan dövlətlərin milli maraqları bu məsələdə toqquşdu.

Bu sonuncu toqquşmadırmı? Əminliklə deyə bilərik ki, yox! Müxtəlif dövlətlər varsa, zidddiyyətli maraqlar da olacaq, həmin maraqların toqquşması da. Və bu maraq toqquşmalarından rəqib dövlətlər sonuna qədər yararlanacaqlar.

İndiyə qədər mövcud olan sanballı dövlətlərarası təşkilatların təcrübəsi göstərir ki, təşkilatın mövcudluğu və güclənməsi iki ana şərtə bağlıdır. Bu şərtlər TDT üçün də keçərlidir.

Birinci şərt: İstənilən təşkilata, o cümlədən TDT-yə üzv dövlətlər digər üzv dövlətlərin önəmli milli maraqlarının yeridilməsinə təmkinlə yanaşılmalıdırlar. Həmin maraqlar digər dövlətlərin və bütövlükdə təşkilatın maralarına müəyyən qədər zidd olsa belə. Lakin, hansısa dövlətin marağı təşkilatın varlığını və güclənməsini təhlükəyə atarsa, həmin maraqdan vaz keçilməlidir. Bu həssas məsələdə konkret qırmızı xətlərin çəkilməsi və həmin xətlərin bütün üzv dövlətlər tərəfindən qəbul edilməsi TDT-ni möhkəmləndirəcək. Bu gün Türkiyə üç türk dövlətinin Kipr qərarına təmkinlə yanaşır.



İkinci şərt: Dövlətlər birliyi o zaman möhkəmlənir ki, təkcə hakim elitalar deyil, dövlətlərin geniş əhali kütlələri də vahid ideya ətrafında toparlansınlar. TDT-ni var edən birlik ideyası ən təbii qavram olan milli eynilik, türk kimliyi üzərində qurulub. Bu ideya geniş kütlələr tərəfindən rahatlıqla anlaşılır və qəbul edilir. Üstəlik, türk toplumları çox böyük geopolitik təhlükələrlə üz-üzədir. Milləti birləşdirən ən böyük güc xarici təhlükədir. Sayı yüz milyonlarla olan geniş türk tabanı bu təhlükələri yetərincə dəyərləndirə biləcəksə, möhtəşəm Turan Birliyinin qurulması qarşısıalınmaz proses olacaq.

“AzPolitika.info”



Oxunub: 5 445
Xəbəri paylaş
  • Facebook
  • Twitter
  • Whatsapp
  • Telegram
Paylaş:

  • Reklam

  • Xəbər lenti

    Dünən, 21:59 | Həbsdən çıxan Əbülfəz Elçibəy dustaq yoldaşı ilə toyda –1976-cı il/"FOTOXRONİKA"
    Dünən, 21:56 | Hansı yeməklər böyrəkdə daş yaradır?
    Dünən, 21:53 | Türkiyə Ordusunun 19 əsgəri İraqda mağarada metan qazından zəhərlənib, 5-i həyatını itirib
    Dünən, 21:50 | Çimərliyə getmək istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
    Dünən, 21:45 | Şərurda sel daşqınlara səbəb oldu
    Dünən, 21:21 | Lazım gəlsə, Azərbaycan bizə yardım edəcək - Rusiya
    Dünən, 21:20 | Astarada pir yandı
    Dünən, 14:26 | Qazaxda şəhid atası faciəli şəkildə vəfat etdi
    Dünən, 13:38 | Müdafiə Nazirliyi məlumat yaydı - Video
    Dünən, 13:35 | Şəmkirdə Türkiyə səfirliyinə məxsus avtomobil qəza törətdi: ölən var - YENİLƏNDİ
    Dünən, 13:34 | II və III qruplar üzrə qəbul imtahanı keçirildi
    Dünən, 13:33 | Külli miqdarda vəsaiti ölkədən çıxaran şirkət cərimələnib
    Dünən, 12:44 | Sabahın hava proqnozu açıqlandı
    Dünən, 12:25 | Naxçıvanda min bir dərdə dərman olan suyun sirri nədir? - VİDEO
    Dünən, 12:20 | Rusiya vətəndaşlarına bu pasportları dəyişmək göstərişi verildi
    Dünən, 12:17 | Bu 3 BÜRCÜ aldatmaq çox asandır - Hər kəsə inanırlar
    Dünən, 11:27 | İcra başçısının keçmiş müavini vəfat etdi - FOTO
    Dünən, 11:17 | Sabah saat 10:00-dan QAZ OLMAYACAQ
    Dünən, 11:10 | Koronivurus yayılır: Azərbaycanda yenidən qapanma olacaq?
    Dünən, 10:59 | Elçin Əmirbəyov: Ermənistanla normallaşma üçün saziş layihəsinin mətni üzrə müzakirələr tamamlanıb
    Dünən, 10:52 | “Üzə bilmirdin, niyə gedirdin, ay bala?” - VİDEO
    Dünən, 10:42 | Ağstafa səhiyyəsinə AĞIR İTKİ - FOTO
    Dünən, 10:26 | Bu ərazilərdə güclü külək əsir - Faktiki hava
    5-07-2025, 21:48 | Rusiya Ermənistandakı hərbi mövcudluğunu artırır
    5-07-2025, 21:46 | Ülvira Qarayevaya vəzifə verildi
    5-07-2025, 21:18 | Hava limanları iflic olub, yüzlərlə reys ləğv olundu
    5-07-2025, 21:16 | Məmmədli sakinləri acınacaqlı durumda: "Şikayətimizə baxan yoxdur"
    5-07-2025, 21:14 | 13 yaşlı qızı zorlamaqda ittiham edilən şəxs həbs olundu - 10 min ödəyib, ailə ilə barışmışdı
    5-07-2025, 21:11 | AB İsrailə qarşı sanksiyalar planını müzakirəyə çıxarır
    5-07-2025, 21:09 | Stadion işçiləri maaş həsrətində: Günün 24 saatı işləyirik...
    5-07-2025, 15:03 | “Prezident İlham Əliyevin türk dövlətləri liderlərini bir araya gətirməsi Azərbaycanın türk dünyasında artan nüfuzunu əks etdirir” - RƏY
    5-07-2025, 14:38 | Qaz kəsiləcək
    5-07-2025, 14:34 | Bu obyekt 1 milyona satılır
    5-07-2025, 14:31 | Çaxalyan da həbs olundu
    5-07-2025, 14:28 | Sabah yağış yağacaq
    5-07-2025, 12:16 | Rəqsanədən boşanma iddialarına CAVAB: "Ayrıldıq səninlə, boşandıq BİTDİ" - VİDEO
    5-07-2025, 12:14 | Kolleclərdə rəhbər vəzifələrə təyinatlar
    5-07-2025, 12:04 | Moskvada azərbaycanlı diaspor rəhbərinin bazarında reyd – Anti-miqrant kampaniyası davam edir
    5-07-2025, 11:16 | “MOSKVA ANKARA İLƏ DƏ MÜNASİBƏTİ KORLAYA BİLƏR” – “The New York Times” Azərbaycan-Rusiya gərginliyindən yazdı
    5-07-2025, 11:12 | “AZƏRBAYCAN HEÇ VAXT RAZI OLMAYACAQ Kİ...” - "Putin razıdır, Tramp maraqlıdır tipli bəyanatlar siyasi spekulyasiyalardır...”
    5-07-2025, 11:03 | Bəylər Eyyubov vurulmayıb: Mən şərlənəndə Prezidentə deyib ki...
    5-07-2025, 11:01 | “Səhralıqda çox qızların başına oyun açıblar” - Model Səmra
    5-07-2025, 10:56 | Avronun bahalaşması Azərbaycanda qiymət artımına səbəb olur?
    5-07-2025, 10:53 | Qlobal istiləşmə dünyada süd istehsalını kəskin azalda bilər - XƏBƏRDARLIQ
    5-07-2025, 10:51 | Klublararası dünya çempionatı: PSJ "Bavariya" ilə, "Borussiya Dortmund" "Real Madrid"lə üz-üzə
    5-07-2025, 10:41 | Azərbaycandan qayıdan Pezeşkiandan diqqətçəkən AÇIQLAMA
    5-07-2025, 10:38 | Azərbaycanlı “qanuni oğru”lar barədə qərar verildi
    5-07-2025, 10:18 | Türkiyədən Rusiyaya sərt siyasi mesaj: Koalisiyaya qoşuldu!
    5-07-2025, 10:13 | İyulda şəxsi həyatlarındaköklü dəyişikliklər olacaq BÜRCLƏR
    5-07-2025, 10:11 | Pensiyaçılarla bağlıVACİB AÇIQLAMA - Bu sahələrdə...
    Davamı
Ana səhifə Haqqımızda Bizimlə əlaqə
  • Copyright © 2014 Mediaxeberleri.az
    Təsisçi və baş redaktor: Ələddin Kəsəmənli
    Ünvan: Ağstafa rayonu, Qıraq Kəsəmən kəndi
    Bizimlə Əlaqə: +994 55 629 38 32, +994 50 247 08 99
    E-mail: mediaxeberleri.az@gmail.com
  • Created Web Media
    Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq
    keçidin qoyulması, saytımıza istinad mütləqdir.