Mediaxeberleri.az
    
  • Azərbaycan dövlət başçısı “The Goldman Sachs Group Inc.”in qlobal məsələlər üzrə prezidentini qəbul etdi - YENİLƏNDİ
    Azərbaycan dövlət başçısı “The Goldman Sachs Group Inc.”in qlobal məsələlər üzrə prezidentini qəbul etdi - YENİLƏNDİ
  • 
  • Ağstafada icra başçısının avqust ayı üzrə vətəndaşlarla keçirilən növbəti səyyar görüşü rayonun Qıraq Kəsəmən kəndində olub
    Ağstafada icra başçısının avqust ayı üzrə vətəndaşlarla keçirilən növbəti səyyar görüşü rayonun Qıraq Kəsəmən kəndində olub
  • 
  • “Mən şəxsən Rəqsanə və əri ilə görüşüb pulları vermişəm” - VİDEO
    “Mən şəxsən Rəqsanə və əri ilə görüşüb pulları vermişəm” - VİDEO
  • 
  • “Məktəbə müəllim təyin etdirəcəm” deyərək 9 minlik dələduzluq etdi - HÖKM
    “Məktəbə müəllim təyin etdirəcəm” deyərək 9 minlik dələduzluq etdi - HÖKM
  • 
  • “EU Reporter”: İlham Əliyev - Cənubi Qafqazda sülhün memarı
    “EU Reporter”: İlham Əliyev - Cənubi Qafqazda sülhün memarı
  • 
  • Direktor təyin edilmək istədi, 20 min manat ZİYANA DÜŞDÜ
    Direktor təyin edilmək istədi, 20 min manat ZİYANA DÜŞDÜ
  • 
  • Neftçala və Tovuzda yaşıllıqlara 28 min manatlıq ziyan vuruldu
    Neftçala və Tovuzda yaşıllıqlara 28 min manatlıq ziyan vuruldu
  • 
  • Ağstafa rayonunda səyyar qəbullar davam etdirilir
    Ağstafa rayonunda səyyar qəbullar davam etdirilir
  • 
  • Azərbaycanda Xalq artisti 2 dəfə insult keçirdi, qolu sındı - FOTO
    Azərbaycanda Xalq artisti 2 dəfə insult keçirdi, qolu sındı - FOTO
  • 
  • "Muğam" müsabiqəsində qalmaqal - Diplomu qəbul etmədi
    "Muğam" müsabiqəsində qalmaqal - Diplomu qəbul etmədi
  • 
  • “BİZİM HÖKUMƏT YALNIZ “ZƏNGLƏR” OLANDA HƏRƏKƏTƏ GƏLİR” – “Gömrük Komitəsi, AQTA kimi qurumlar ləğv olunmalıdır”
    “BİZİM HÖKUMƏT YALNIZ “ZƏNGLƏR” OLANDA HƏRƏKƏTƏ GƏLİR” – “Gömrük Komitəsi, AQTA kimi qurumlar ləğv olunmalıdır”
  • 
  • Göyüzü kimi sirli... - Məti OSMANOĞLU
    Göyüzü kimi sirli... - Məti OSMANOĞLU
  • 
  • PREZİDENTDƏN MOSKVAYA SƏRT MESAJ - "Bizə qarşı təcavüz əlamətlərinə dözməyəcəyik"
    PREZİDENTDƏN MOSKVAYA SƏRT MESAJ - "Bizə qarşı təcavüz əlamətlərinə dözməyəcəyik"
  • 
  • “RUSİYADA AZƏRBAYCANLILARA QARŞI SƏBƏBSİZ HÜCUMLAR BAŞLADI... BU, NƏ MÜNASİBƏTDİR?” – Prezdentin SENSASİYALI MÜSAHİBƏSİ + VİDEO
    “RUSİYADA AZƏRBAYCANLILARA QARŞI SƏBƏBSİZ HÜCUMLAR BAŞLADI... BU, NƏ MÜNASİBƏTDİR?” – Prezdentin SENSASİYALI MÜSAHİBƏSİ + VİDEO
  • 
  • Cənab prezident də çoxdandır bunu gözləyirdi - Qurban Qurbanov
    Cənab prezident də çoxdandır bunu gözləyirdi - Qurban Qurbanov
  • 
  • 87 yaşlı türkiyəli qadın cəmi altı aya Quran tilavətini mənimsəyib
    87 yaşlı türkiyəli qadın cəmi altı aya Quran tilavətini mənimsəyib
  • 
  • Azərbaycana qarşı təcavüzkar müharibənin Ermənistan tərəfindən aparıldığı bir daha təsdiqlənib - MƏHKƏMƏ
    Azərbaycana qarşı təcavüzkar müharibənin Ermənistan tərəfindən aparıldığı bir daha təsdiqlənib - MƏHKƏMƏ
  • 
  • Keçmiş bələdiyyə sədri örüş sahələrini satıb
    Keçmiş bələdiyyə sədri örüş sahələrini satıb
  • 
  • 40 nəfərin 35 min manatını mənimsədi - Foto
    40 nəfərin 35 min manatını mənimsədi - Foto
  • 
  • Rüşvət alan rəis azadlığa buraxıldı
    Rüşvət alan rəis azadlığa buraxıldı
  • 
  • Fransaya səs salan azərbaycanlı musiqiçi işin çətinliklərindən danışdı
    Fransaya səs salan azərbaycanlı musiqiçi işin çətinliklərindən danışdı

Son xəbərlər :
  • Rusiya, Fransa və ABŞ-ın Qarabağla bağlı planı ÜZƏ ÇIXDI: Kremlin "artsax" hədəfi...
  • Yeni dərs ili, köhnə problemlər: Məktəb təmiri üçün valideynlərdən pul yığılır?
  • 2-ci liqada oyunların vaxtı açıqlandı: “Ağstafa Gəncləri” – “Xankəndi” ilə qarşılaşacaq
  • NAZİRİN TƏNQİDİ VƏ VƏTƏNDAŞLARIN “QANUNSUZ DİPLOM FƏRASƏTİ” – Əmrullayev diplomların tanınması barədə danışarkən nəyi “unudub”?
  • Qohum evliliyi istəyənlərə kəbin kəsilir? - Din xadimlərindən CAVAB
  • Bakıda gənc qadın zibilə görə qonşusunun qolunu qırdı
  • Övladını yaxın qohumla evləndirmək üçün valideynlikdən imtina etməyi düşünənlər var
  • KREML DİASPORA BAŞÇILARIMIZDAN NƏ İSTƏYİR? – “Pul toplamağıma imkan vermirlər...”
  • ÇİN AVTOMOBİLLƏRİ: HANSI PROBLEMLƏRİ VAR? - Alıcılar nələrə diqqət etməlidirlər? + QİYMƏTLƏR
  • "“Qarabağ”ın “Benfica” zəfərinin arxasındakı beyin: Qurban Qurbanov!” - CL-in rəsmi səhifəsində PAYLAŞIM
  • General öldüyü üçün ona hökm oxunmadı...
  • Məktəb çantası seçimində valideynlərə vacib tövsiyələr
  • Keçiddən keçməyən piyadaları maşın vurdu - Anbaan video
  • Bəxtiyar Həsənovun Rusiya vətəndaşlığı ləğv olundu
  • Şərab Festivalının keçirilməsini tənqid edənlərə DEPUTATDAN CAVAB: “Azərbaycan şəriət qanunları ilə idarə olunmur”
  • Bakıda orta aylıq əməkhaqqı 1 370 manatı ötüb
  • Bu içkiləri qaynar içməyin: Xərçəng riskini artırır
  • Bu institutun adı dəyişdi - QƏRAR
  • Banqladeş ordusunun generalı Azərbaycanda - Video
  • Yağış yağacaq, dolu düşəcək
  • Ana səhifə
  • İqtisadi xəbərlər və təhlil
  • Siyasi analitik yazılar
  • Ölkə
  • Bölgə
  • Mədəniyyət
  • Şou-biznes
  • Dünya
  • Kriminal
  • Din
  • İdman
  • Tarix
  • Müsahibə
  • Hadisə
  • Sosial
  • Problem
  • Gündəm
  • Korrupsiya
  • Foto reportaj
  • Video müsahibə

Türk dilinin ortaq əlifbası: "İlk müzakirələr çətin keçirdi, hər kəs istəyirdi ki..."

  • Tarix: 11-09-2024, 21:12

Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) tərəfindən yaradılan Türk Dünyası Ortaq Əlifba Komissiyası 34 hərfdən ibarət ortaq türk əlifbası təklifi ilə bağlı razılığa gəlib.

Türk Dünyası Ortaq Əlifba Komissiyası üzvü, akademik Nizami Cəfərov Teleqraf.com-a açıqlamasında bildirib ki, bu əlifba bir neçə ildir davam edən axtarışların nəticəsidir:

“Müstəqil türk dövlətlərinin ortaq əlifbasını hazırladıq, son toplantı keçirildi. Ümumi ortaq türk əlifbasının yaradılması ilə bağlı müstəqil türk dövlətlərinin alimləri toplandı. Hər bir hərfi müzakirə etdik. Hər bir hərfin türk dillərində eyni səsi bildirməsini uyğunlaşdırdıq. Beləliklə, 34 hərfdən ibarət əlifba qəbul etdik. Ola bilər, bir hərf azalsın və ya artırılsın. Ancaq çox ümumi, normal əlifba qəbul olundu.

Bu, türk dünyasının elm adamlarının düşünərək, türk dillərin quruluşunu nəzərə alaraq qəbul etdiyi əlifbadır. Siyasi qərarı isə türk dövlətləri verməlidirlər. Türk dövlətlərinin parlametləri, prezidentləri siyasi qərarı verəcəklər. Çünki türk dilləri müstəqlidir. Müstəqil türk dillərinə heç bir qüvvə müdaxilə edə bilməz.

Bizim elm adamları olaraq vəzifəmiz bütün türk dillərinin əlifbasına, fonetik quruluşuna elmi baxış bildirmək idi. Məsələn, “ə” hərfini qəbul etdik. Bu hərf müstəqil türk xalqları içərisində iki xalqda var: Azərbaycanlılarda və qazaxlarda. Qazaxlarda da o qədər geniş yayılmayıb. Amma bizdə bu səs çox tez-tez işlənir. Qazaxlar israrla dedilər ki, biz əlifbada bu səsi "a" üzərində iki nöqtə ilə bildirəcəyik. Biz dedik ki, xeyr, bizdə bu ənənə var. 90-cı illərin əvvəllərində “a” üstündə iki nöqtəni “ə” kimi qəbul etmişdik. Amma bu, nə texniki, nə ictimai baxımdan özünü doğrultdu.

Ona görə də biz “ə” hərfini saxladıq. Ümumi türk əlifbasında qazaxlar üçün də “a” üzərində iki nöqtə variantının saxladıq. Bir neçə belə cüzi fərqlər var”.

Nizami Cəfərovun sözlərinə görə, ümumi türk əlifbasının içərisində elə hərflər var ki, bəzi türk dillərində yoxdur:

“Məsələn, özbəklərdə cəmi 6 sait səs var, bizdə 9, Türkiyə türklərində 8. Hansı xalqa lazım olsa, ümumi bazadan götürüb, o hərfi işlədəcək. Məqsəd odur ki, bir türk dilində eyni səs varsa, bu səs əlifbada eyni hərflə işarə olunsun. Bir səs bütün türk dillərində eyni hərflə işarə olunacaq. Ancaq bu səs yoxdursa, onun işarəsi bizim dilimizdə olmayacaq. Belə bir çox dərin məzmunlu müzakirə keçdi.

Bir neçə ildir bu müzakirələr gedir. Son müzakirələrdə artıq bir-birimizi də başa düşürdük. İlk müzakirələr çox çətin keçirdi. Hər kəs istəyirdi ki, öz əlifbasını ümumi türk əlifbası kimi təqdim etsin, bu da təbiidir. Artıq məsələ aydınlaşdı, ümumi türk əlifbası bütün türk dillərinə aid işarələri əks etdirəcək. Hər kəs özünə uyğun hərfi oradan götürüb işlədəcək”.

Akademik ümumi türk əlifbasının tətbiqiylə bağlı da danışıb:

“Türk Dövlətləri Təşkilatı bu işlərlə məşğuldur. Biz artıq ümumi türk dünyasıyıq. Prezidentimiz də söylədi ki, biz türk ailəsinə mənsubuq. Yəqin ki, bu ailənin sahibləri olan prezidentlərimiz türk dünyası alimlərinin təklif etdiyi ümumi türk əlifbasını siyasi baxımdan bu yaxınlarda təsdiq edəcəklər. Təsdiq etməsələr, hansısa problem varsa, onu göstərəcəklər. Türkoloqlar yenidən işləyəcək, yenidən müzakirələr olacaq.

Ancaq mənə elə gəlir ki, belə bir müzakirəyə ehtiyac olmayacaq. Çünki illərdir bu müzakilərə gedir. Sonra hər bir ölkənin ixtiyarında olacaq, ümum rürk əlifbasından işarələr götürüləcək. Məsələn, türk dillərində “t” səsi var. Elə olmayacaq ki, bu səsi qazax bir cür yazsın, özbək bir cür, qırğız baqşa cür. “X” səsi, “Ə” səsi hansısa türk dilində yoxdursa, onlar onu öz əlifbalarına daxil etməyəcəklər. Amma həmin hərflər ümumi türk əlifbasında təmsil olunacaq”.


Müəllif: Şəbnəm Zahir

Oxunub: 2 356
Xəbəri paylaş
  • Facebook
  • Twitter
  • Whatsapp
  • Telegram
Paylaş:

  • Reklam

  • Xəbər lenti

    Dünən, 23:01 | Rusiya, Fransa və ABŞ-ın Qarabağla bağlı planı ÜZƏ ÇIXDI: Kremlin "artsax" hədəfi...
    Dünən, 22:54 | Yeni dərs ili, köhnə problemlər: Məktəb təmiri üçün valideynlərdən pul yığılır?
    Dünən, 22:49 | 2-ci liqada oyunların vaxtı açıqlandı: “Ağstafa Gəncləri” – “Xankəndi” ilə qarşılaşacaq
    Dünən, 22:43 | NAZİRİN TƏNQİDİ VƏ VƏTƏNDAŞLARIN “QANUNSUZ DİPLOM FƏRASƏTİ” – Əmrullayev diplomların tanınması barədə danışarkən nəyi “unudub”?
    Dünən, 21:32 | Qohum evliliyi istəyənlərə kəbin kəsilir? - Din xadimlərindən CAVAB
    Dünən, 21:22 | Bakıda gənc qadın zibilə görə qonşusunun qolunu qırdı
    Dünən, 21:19 | Övladını yaxın qohumla evləndirmək üçün valideynlikdən imtina etməyi düşünənlər var
    Dünən, 21:14 | KREML DİASPORA BAŞÇILARIMIZDAN NƏ İSTƏYİR? – “Pul toplamağıma imkan vermirlər...”
    Dünən, 21:09 | ÇİN AVTOMOBİLLƏRİ: HANSI PROBLEMLƏRİ VAR? - Alıcılar nələrə diqqət etməlidirlər? + QİYMƏTLƏR
    Dünən, 21:08 | "“Qarabağ”ın “Benfica” zəfərinin arxasındakı beyin: Qurban Qurbanov!” - CL-in rəsmi səhifəsində PAYLAŞIM
    Dünən, 14:21 | General öldüyü üçün ona hökm oxunmadı...
    Dünən, 14:11 | Məktəb çantası seçimində valideynlərə vacib tövsiyələr
    Dünən, 13:49 | Keçiddən keçməyən piyadaları maşın vurdu - Anbaan video
    Dünən, 13:47 | Bəxtiyar Həsənovun Rusiya vətəndaşlığı ləğv olundu
    Dünən, 13:34 | Şərab Festivalının keçirilməsini tənqid edənlərə DEPUTATDAN CAVAB: “Azərbaycan şəriət qanunları ilə idarə olunmur”
    Dünən, 13:31 | Bakıda orta aylıq əməkhaqqı 1 370 manatı ötüb
    Dünən, 13:21 | Bu içkiləri qaynar içməyin: Xərçəng riskini artırır
    Dünən, 13:19 | Bu institutun adı dəyişdi - QƏRAR
    Dünən, 13:17 | Banqladeş ordusunun generalı Azərbaycanda - Video
    Dünən, 13:14 | Yağış yağacaq, dolu düşəcək
    Dünən, 10:21 | Maşın bir ailənin 3 üzvünü vurdu
    Dünən, 10:01 | Bəzi rayonlara leysan yağır - FAKTİKİ HAVA
    Dünən, 09:29 | UEFA Çempionlar Liqası: Əsas mərhələnin növbəti görüşləri keçiriləcək
    Dünən, 09:15 | "Qarabağ"ın Lissabondakı möhtəşəm geridönüşü - Video
    Dünən, 09:00 | AFFA prezidentindən “Qarabağ”a təbrik
    Dünən, 08:57 | Qurban Qurbanov qalibiyyətdən danışdı
    Dünən, 08:15 | Tramp Azərbaycanla bağlı növbəti paylaşım edib: Bu mənim üçün əbədi dostluq olacaq
    Dünən, 08:06 | "Benfika"nın baş məşqçisi istefa verəcək? - Özü AÇIQLADI
    Dünən, 08:01 | Eynəksiz həyat: Cərrahi müdaxilə olmadan görmə zəifliyini aradan qaldıran göz damcısı kəşf edildi
    Dünən, 07:51 | Qaz olmayacaq
    Dünən, 07:49 | Koronavirusun indiyədək müəyyən olunan ən uzunmüddətli yoluxma halı qeydə alındı
    Dünən, 07:47 | Mədə xərçənginin bilinməyən əlamətləri: Qastrit və ya yorğunluqla qarışıq salına bilər
    Dünən, 00:57 | UEFA Çempionlar Liqası:"Qarabağ"dan Portuqaliyada tarixi qələbə
    16-09-2025, 21:48 | Qazaxda yeni asfalt örtüyü vurulmuş küçələrdən - FOTOLAR
    16-09-2025, 21:28 | Tovuzun icra başçısı 2 milyon manata bağ alıb?
    16-09-2025, 21:03 | Cəlilabadda məktəblilər arasında bıçaqlaşma: Şagird öldü, cinayət işi açıldı
    16-09-2025, 20:56 | Təhsilə görə narahat olmayın, heç nə yaxşı olmayacaq: Bakı Təhsil İdarəsi direktorunun fəaliyyətinin kiçik xarakterik ştrixlər
    16-09-2025, 20:44 | Mədəd Zeynalovun bağça biznesi və məktəblərdə baş verən qanunsuzluqlar...
    16-09-2025, 19:00 | Kriminal həyat tərzini təbliğ etdi, saxlanıldı - Foto
    16-09-2025, 18:34 | Ali Məhkəmənin hakimi təqaüdə yola salındı
    16-09-2025, 18:31 | U-15 millimiz Monteneqro yığması ilə heç-heçə etdi
    16-09-2025, 18:27 | Almaniya xəbərdarlıq etdi: İranı təcili tərk edin
    16-09-2025, 17:23 | Məktəbli bıçaqlanaraq öldürüldü - Sinif yoldaşı saxlanıldı (RƏSMİ)
    16-09-2025, 17:11 | "Qarabağ"ın gəncləri "Benfika"ya 7 qolla uduzdu - VİDEO
    16-09-2025, 17:08 | Şuşada Prezident İlham Əliyevin adından Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Prezidentinin şərəfinə rəsmi nahar verilib
    16-09-2025, 17:06 | DOST işçiləri arasında dava: Xadimə həmkarını vurdu
    16-09-2025, 14:33 | Külək, şimşək, sulu qar - Sabahın HAVASI
    16-09-2025, 14:29 | Xırdalan məktəbində foto alveri – Hər şagirddən 12 manat...
    16-09-2025, 14:14 | “İQTISADİYYATDA CİDDİ PROBLEMLƏR VAR VƏ ONLAR DƏRİNLƏŞİR” – Ekspert gələn ilin büdcə proqnozlarını şərh etdi
    16-09-2025, 12:25 | Bakı–Ağstafa-Bakı xəttinə əlavə qatar reysləri təyin olunub
    Davamı
Ana səhifə Haqqımızda Bizimlə əlaqə
  • Copyright © 2014 Mediaxeberleri.az
    Təsisçi və baş redaktor: Ələddin Kəsəmənli
    Ünvan: Ağstafa rayonu, Qıraq Kəsəmən kəndi
    Bizimlə Əlaqə: +994 55 629 38 32, +994 50 247 08 99
    E-mail: mediaxeberleri.az@gmail.com
  • Created Web Media
    Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq
    keçidin qoyulması, saytımıza istinad mütləqdir.