1991-ci ilin noyabrının 20-si. Azərbaycanın ən zülmətli səhifələrindən biri. O gün Qarakənd göylərində bir vertolyot yanmadı, bir dövlət yanıb külə döndü.

Həmin gün Xocavəndin Qarakənd kəndi yaxınlığında vurulan “Mi-8” vertolyotu Azərbaycanın siyasi, hüquqi və hərbi rəhbərliyinin beyin mərkəzini daşıyırdı. Onlar Qarabağa sülh yaratmağa, qanı dayandırmağa gedirdilər. Amma sülhün qanla qarşılandığı bir dövr idi və bu qan Rusiyanın soyuq geosiyasi planlarının tərkib hissəsi idi.

Rəsmi versiya sadə idi “vertolyot dumanlı havada qayalara çırpılıb.” Amma heç bir duman 300 metr yüksəklikdə uçan “Mi-8”i bu qədər dəqiqliklə vurmazdı. Hadisənin cəmi 40 dəqiqə sonra erməni dilli televiziya efirində “xəbər” kimi yayılması, “qəzadan” əvvəl Ermənistan radiosunun məlumat hazırlaması artıq bu ssenarinin əvvəlcədən yazıldığını göstərirdi.

Helikopterin vurulduğu an, əslində, Azərbaycanın siyasi müstəqilliyinə atılan ilk real atəş idi. Çünki həmin vertolyotda Azərbaycanın baş prokuroru İsmət Qayıbov, daxili işlər naziri Məhəmməd Əsədov, dövlət katibi Tofiq İsmayılov, jurnalist Osman Mirzəyev və daha bir çox nüfuzlu dövlət xadimləri vardı. Yəni bir millətin siyasi nəbzini daşıyan insanlar.

Bəs təsadüf idimi ki, rus hərbi müşahidəçiləri həmin uçuşda olmalı olduqları halda, son anda “lazım deyil” bəhanəsi ilə uçuşdan imtina etdilər? Təsadüf idimi ki, rus hərbi prokuroru İqor Lazutkin (erməni əsilli anası ilə birlikdə) istintaqa rəhbərlik etdi və “qara qutu”nun “əridiyini” bəyan etdi? Yox, bu, təsadüf deyildi. Bu, plan idi.

Vertolyotun “qara qutusu”nu ələ keçirən Lazutkin Azərbaycan mütəxəssislərini hadisə yerinə buraxmadı. “Qara qutu yanıb” dedi, “səs yazıları itib” dedi, “ermənilər yardım edib” dedi. Bu yalanların hər biri bir həqiqəti gizlətmək üçün qurulmuşdu və vertolyot Rusiya və Ermənistan ordusunun birgə əməliyyatı ilə vurulmuşdu.

Bu günə qədər “qara qutu”nun səsi yoxdur. Amma o qutunun səsi Azərbaycan xalqının qulağında əbədi çalınan bir ağıya çevrilib. Hər noyabrın 20-də o səssizlik yenidən səslənir.

Araşdırmalar göstərdi ki, “Mi-8” vertolyotu Amerika istehsalı olan Barret M82A1 snayperi ilə vurulub. Bu, təkcə texniki bir detal deyil, siyasi bir izdir. ABŞ silahı, Rusiya hərbçiləri, erməni mövqeləri… Yəni bir “üçbucaqlı ölüm oyunu”. Hədəfdə isə Azərbaycan dövləti.

Bu, sıradan bir diversiya deyildi. Bu, Azərbaycanın rəhbərliyinə qarşı geosiyasi sui-qəsd idi. Çünki o vertolyot vurulandan sonra Azərbaycanda hakimiyyət böhranı dərinləşdi, siyasi əlaqələr kəsildi, ordunun koordinasiyası pozuldu. Qısa müddət sonra Şuşa, Laçın, Xocalı, Ağdam ard-arda işğal edildi.

Qarakənd faciəsində 22 nəfər həlak oldu. Amma o gün sadəcə 22 nəfər ölmədi. O gün Azərbaycanın dövlət ağlı, diplomatik tarazlığı, informasiya mərkəzi, hüquq sistemi bir anda məhv edildi. O vertolyotda bir millətin gələcəyi yanmışdı.

Onlardan hər biri Azərbaycanın dirçələn beyninin parçası idi.

• Tofiq İsmayılov – dövlətin ideoloji sütunu, sülh missiyasının memarı.

• İsmət Qayıbov – qanunun səsini çatdıran dövlətin ədalət siması.

• Məhəmməd Əsədov – təhlükəsizliyin, sabitliyin rəmzi.

• Osman Mirzəyev və Alı Mustafayev – xalqın səsini dünyaya çatdıran qələm əsgərləri.

Onların ölümü təkcə bir faciə yox, Azərbaycanın siyasi sisteminə atılmış təpədən zərbə idi.

Rusiya SSRİ-nin dağılması ərəfəsində Cənubi Qafqazda nəzarəti itirmək istəmirdi. Moskva “sülhməramlı” pərdəsi altında faktiki olaraq erməni separatizmini qoruyur, Qarabağda öz hərbi bazasını saxlayırdı. Qarakənd faciəsi bu siyasətin başlanğıc nöqtəsi idi “yeni müstəqil” Azərbaycan Kremlin orbitindən uzaqlaşmaq istəyirdi, Kremlin cavabı isə bir vertolyot dolusu həyat oldu.

Sonrakı illərdə bu “sülhməramlı” oyunçuların kim olduğunu Xocalıda, Ağdamda, Kəlbəcərdə gördük. Onlar nə sülh gətirdilər, nə ədalət. Onlar yalnız Azərbaycanın qisasını almasına qədər bölgəni yandırdılar.

1991-ci ilin o noyabr axşamı bir çox azərbaycanlı kimi mən də televizor qarşısında idim. Qara paltarlı musiqiçilər kədərli bir orkestr çalırdı. Uşaqlıq yaddaşımda o musiqi hələ də bitmir. Çünki Qarakəndin oduna yanmış o musiqi, əslində, müstəqilliyimizin qanla yazılan himni idi.

Qarakənd faciəsi təkcə 22 canın itkisi deyil, Azərbaycanın suverenliyinin sınağı idi. Bu faciənin kökündə Rusiyanın imperial maraqları, erməni separatizminin silahlandırılması, Moskvanın Azərbaycan dövlətçiliyinə düşmən münasibəti dayanır.

O gün göylərdə vurulan vertolyot əslində Azərbaycanın azadlıq yolunu açdı. Qarakənddən sonra xalq anlamışdı: bu torpaq yalnız öz gücü ilə yaşaya bilər, bu millətin arxasında heç kim yoxdur, yalnız özü.

Qarakənd - bir vertolyotun deyil, bir dövlətin qətlə yetirildiyi gün idi.

Və bu cinayətin izi hələ də Kreml divarlarının soyuqluğunda yatır.

Hazırda həm Qarakənd faciəsinin, həm də ondan sonra xalqımızın başına gətirilən bir çox müsibətlərin, soyqırımların, qətliamların əliqanlı “müəllifləri” azadlıqda gəzirlər, bəziləri hətta işğalçı Ermənistanda yüksək postlarda vəzifələr tutublar. Keçmişə nəzər salsaq, beynəlxalq terrorçuların, qatillərin və insanlıqdan nəsibini almamış hərbi cinayətkarların gec-tez Əlahəzrət Ədalət qarşısında cavab verdiyinə tarixdən şahid oluruq. Həmin tarixi günün gələcəyinə ümid edərək vaxtilə qara qutularda qaranlığa basdırılan bütün həqiqətlərin də gec-tez bir gün aydınlığa çıxacağına inanırıq.

Samir Əsədli

“Ramiz Mehdiyevin gücü tutduğu vəzifədə və hüdudsuz səlahiyyətlərdə olub. Mən onun işsiz vaxtlarını yaxşı xatırlayıram, o zaman əlaqələrimiz vardı. O, olduqca küncə sıxışdırılmış, tamamilə cəmiyyətdən təcrid olunmuş, heç kimə lazım olmayan, Xalq Hərəkatının güclü dövrlərində heç bir əhəmiyyətliliyi olmayan adam idi".

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, bunu Haqq və Ədalət Partiyasının sədri, eks-səhiyyə naziri Əli İnsanov “TV Müsavat”a müsahibəsində Prezident Administrasiyasının eks-rəhbəri Ramiz Mehdiyevin həbsi ilə bağlı danışarkən deyib.

"Həbsxanaya düşsə, tezliklə ölə bilər. Dözməz o şəraitə. İradəsi zəif adamdır. Onun burnunu tutsan, canı çıxar, dözməz orada. Ölər, işlər də yarımçıq qalar. Ona görə həbsxanaya yerləşdirməzlər ki, orada bir həftəyə ölər. Onda kimdən soruşacaqlar, niyə belə etmisən?", - deyə Əli İnsanov bildirib.

"Mehdiyev ömrü boyu idarə olunub, o, heç kimi idarə etməyib. O cür adamlar isə heç vaxt yetişmir, sadəcə meydana gəlir. Bəs necə oldu ki, Ramiz Mehdiyev yenidən hakimiyyətə gəldi? O zaman Rusiya təkid və təklif etdi ki, Mehdiyev yenidən hakimiyyətə gəlsin. Müdrik Heydər Əliyev isə bir balaca Ramiz Mehdiyevə görə Rusiya ilə mübahisəyə girişməzdi. Sonra bir müddət yaddan çıxdı, amma hər birimizə ayrı-ayrılıqda məlumatlar gəlirdi ki, bu adam Rusiyanın dediklərini olduğu kimi yerinə yetirir, Azərbaycanın görkəmli siyasətçilərini, insanlarını rusiyapərəst etmək üçün iş aparır. Buna da müəyyən qədər nail oldu”, - deyə keçmiş nazir əlavə edib.

Sabiq nazir onu da xatırladıb ki, Ramiz Mehdiyev əmək fəaliyyətinə çilingər kimi başlayıb, iddia edib ki, ömrü boyu da “çilingər səviyyəsindən yuxarı qalxa bilməyib”.

Qeyd edək ki, bir çoxları kimi, Əli İnsanovun da indi dedikləri ilə illər əvvəl Ramiz Mehdiyev haqqında dilə gətirdiyi fikirlər arasında dərin ziddiyyət var. Belə ki, vaxtilə bir çoxları kimi, İnsanov da “boz kardinal” haqda mədhiyyələr deyib.

Əlbəttə, həmin dövrdə İnsanov YAP-ın əsas simalardan biri idi və Mehdiyevlə çiyin-çiyinə işləyirdi. Amma 2005-ci ilin oktyabrında keçmiş nazir dövlət çevrişinə cəhddə ittiham olunaraq həbs ediləndə PA rəhbəri ilə münasibətləri düşmənçilik həddinə qədər pisləşmişdi. Onun məhkəmədəki çıxışlarında Ramiz Mehdiyevə hiddət, qəzəb ifadə olunurdu. Görünür, bu hiddətin özəl səbəbləri varmış...

Qeyd edək ki, Mehdiyevə qarşı münasibətdə radikal dəyişkənlik əksər deputatlarda və keçmiş məmurlarda müşahidə olunur. Əli İnsanov isə, necə deyərlər, “barıtını çox edib”, onun çıxışları Mehdiyevə səmimi rəğbət, hətta yarınmaq elementləri ilə yanaşı bir qruplaşmada təmsil olunduqları şübhəsini də ortaya qoyur...

Məsələn, 1999-cu ildə “Azərbaycan” qəzetinə müsahibəsində Əli İnsanov deyib: “Ramiz Mehdiyev Azərbaycan dövlətçiliyinin ən güclü sütunlarından biridir. Onun siyasi təfəkkürü, təcrübəsi və Heydər Əliyevə sədaqəti ölkəmizdə sabitliyi təmin edir”.

Bu cümlədə sətiraltı mesaj da var: Mehdiyev sədaqətli olmasaydı, ölkədə sabitlik təhlükə altına düşə bilərdi?! O, PA rəhbərinı hansı səbəbə görə bu qədər vacib persona kimi təqdim edib? Həmin dövrdə Mehdiyev mərhum Heydər Əliyevin kölgəsində ümumiyyətlə nəzərə çarpmayıb...

Yaxud, Əli İnsanovun 2001-ci ildə YAP-ın qurultayındakı çıxışında Mehdiyevə ünvanladığı tərifnaməyə baxaq: “Prezident Administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyev Azərbaycanın idarəetmə sistemini müasir səviyyəyə qaldırıb. Onun rəhbərliyi ilə ölkədə sabitlik və inkişaf təmin olunub”.

Bu cümlələr isə birbaşa mərhum Prezident Heydər Əliyevə qarşı yönəlib. Çox maraqlıdır, İnsanov ölkədəki sabitliyi inkişafı məhz Ramiz Mehdiyevin xidmətləri kimi təqdim edib. Burada hakim komanda içərisində “Mehdiyev-İnsanov” qruplaşmasının mövcud olmasının konturları aydın şəkildə nəzərə çarpır.

2003-cü ildə Səhiyyə Nazirliyinin hesabat iclasında isə o bir qədər “səhvini” düzəldir, amma yenə də Ramiz Mehdiyevi vəsf etməkdən çəkinmir: “Ramiz Mehdiyev Heydər Əliyevin siyasətini ən dəqiq şəkildə həyata keçirən şəxsdir. Onun sayəsində nazirliklər arasında koordinasiya yüksək səviyyədədir”.

Qeyd edək ki, Əli İnsanov Mehdiyevçi kursunu Prezident İlham Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra da davam etdirib. 2004-cü ildə o “525-ci qəzet”ə müsahibəsində deyir: “Ramiz Mehdiyev Azərbaycanın ən bacarıqlı dövlət xadimidir. Onun intellekti və təcrübəsi ölkəmizin gələcəyi üçün əvəzsizdir”.

Əli İnsanovun “mehdiyevçiliyindən” belə nəticə çıxarmaq olar ki, o Ramiz Ənvəroviçin istintaqçıları üçün qiymətli mənbədir...

Rasim

Bu gün Qubadlı şəhərinin işğaldan azad edilməsinin ildönümüdür.

APA-nın məlumatına görə, Azərbaycan Ordusunun 2020-ci il sentyabrın 27-də başladığı əks-hücum nəticəsində aparılan döyüş əməliyyatları ilə 2020-ci il oktyabrın 25-də Qubadlı şəhəri erməni işğalından azad edilib.

İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı, rayonun şərqində yerləşən Cəbrayıl rayonunda düşmən qüvvələrinə sarsıdıcı zərbə vurulması və cənubda yerləşən Zəngilan rayonunda qısa müddətdə aparılan uğurlu əməliyyatlar Azərbaycan Silahlı Qüvvələri bölmələrinin Qubadlı rayonunun inzibati hüdudlarına çıxmasına şərait yaradıb.

Oktyabrın 26-da isə dövlət başçısı xalqa müraciətində bir aya yaxın davam edən Vətən müharibəsində düşmənin məhv edilmiş və qənimət götürülmüş silah və texnikasını açıqlayıb, eyni zamanda, Azərbaycan Ordusunun oktyabrın 25-də Qubadlı şəhəri ilə yanaşı, rayonun Padar, Əfəndilər, Yusifbəyli, Çaytumas, Xanlıq, Sarıyataq, Mollabürhan, Zəngilan rayonunun Birinci Alıbəyli, İkinci Alıbəyli, Rəbənd, Yenikənd, Cəbrayıl rayonunun Qovşudlu, Sofulu, Dağ Maşanlı, Kürdlər, Hovuslu və Çələbilər kəndlərinin işğalına son qoyulduğunu bəyan edib.

Qubadlı şəhərinin işğaldan azad edilməsi uğrunda şiddətli döyüşlər gedib. Düşmənin müqavimətini qıran Azərbaycan Ordusu onu geri çəkilməyə məcbur edib, ağır məğlubiyyətə uğradıb. Qubadlı əməliyyatı zamanı Ermənistan ordusunun xeyli canlı qüvvəsi və texnikası məhv edilib.

Azərbaycan Respublikasında “Qubadlının azad olunmasına görə” medalı da təsis olunub. Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Qubadlı rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılmış döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirmiş hərbi qulluqçular “Qubadlının azad olunmasına görə” medalı ilə təltif olunub.

Prezident İlham Əliyevin imzaladığı Sərəncama əsasən, 25 oktyabr – Qubadlı Şəhəri Günü kimi təsis edilib.

Xatırladaq ki, Qubadlı 1993-cü ilin 31 avqust tarixində Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdi. Ermənilər işğal müddətində Qubadlı şəhərini, rayonun kəndlərini dağıdıb, dini, tarixi, mədəni abidələrə, qəbiristanlıqlara, eləcə də təbiətə qarşı vandallıq əməlləri törədib. İşğalçılar Qubadlının zəngin təbiətinə, flora və faunasına qarşı da ekoloji terror törədib, meşələri, nadir ağac və bitki növlərini qırıb, yandırıb.

Bu gün Füzuli Şəhəri Günüdür, şəhərin işğaldan azad olunmasından beş il ötür.

Oktyabrın 17-si Füzuli şəhəri ilə yanaşı, rayonun daha 7 yaşayış məntəqəsi - Qoçəhmədli, Çimən, Cuvarlı, Pirəhmədli, Musabəyli, İşıqlı, Dədəli kəndləri işğalçılardan təmizlənib.

Füzuli əməliyyatı Azərbaycan Ordusunun İkinci Qarabağ müharibəsində cənub-şərq cəbhəsində baş verən ən əhəmiyyətli döyüşlərdən biri olub.

Düşmən xeyli canlı qüvvə və texnika itkisi verərək ərazidən qaçıb.

Üstəlik Füzulinin keçmiş təmas xəttində yerləşən bir neçə müdafiə xəttinin yarılması Azərbaycan Ordusunun cənub cəbhəsi boyunca irəliləməsi üçün geniş imkanlar yaradıb.

Qeyd edək ki, Azərbaycanın iri yaşayış məskənlərindən biri olan Füzulinin əsası 1827-ci ildə qoyulub. Qarabulaq adlanan yaşayış məskəninin əsasında 1930-cu ildə Füzuli rayonu təşkil olunub və Qaryagin adlandırılıb. Rayon mərkəzi Qaryagin qəsəbəsi olmaqla, Qozluçay, Köndələnçay, Araz boyu və Füzuli-Ağdam magistral yolunun hər iki ətrafında olan kəndləri əhatə edib. 1959-cu ildə dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin 400 illik yubileyi münasibətilə rayonun adı dəyişdirilərək Füzuli rayonu adlandırılıb. Rayonun ərazisi 1 386 kvadratkilometrdir. Tərkibinə bir şəhər və 78 kənd daxildir.

1993-cü ilin avqust ayının 23-də Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin rayon ərazisinə hücumu nəticəsində Füzuli şəhəri daxil olmaqla, 58 kənd işğal olunmuşdu.

Füzuli rayonu tarixi-dini abidələrlə, xüsusən də türbələrlə zəngindir. Füzuli rayonu digər yaşayış məntəqələrimizlə yanaşı, erməni işğalı zamanı vandalizmə məruz qalıb. Rayon ərazisində olan evlər, tarixi abidələr tamamilə dağıdılıb, ağaclar məhv edilib.

Prezident İlham Əliyevin 2023-cü il iyulun 31-də imzaladığı sərəncama əsasən, hər il oktyabrın 17-də Füzuli Şəhəri Günü təntənəli şəkildə qeyd edilir. /"Report"

Bu gün Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsindən 5 il ötür.

Mediaxeberleri.Az xatırladır ki, 2020-ci il oktyabrın doqquzunda Azərbaycan Ordusu torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi uğrunda yeni tarix yazır - bir neçə ərazimiz işğaldan azad edilir.

Prezident, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev özünün "X" səhifəsində xalqımızın torpaq itkisi kədərini azadlıq sevinci ilə əvəzləyən xəbəri verir. Ölkə başçısı Xocavənd rayonunun Sor kəndi və Hadrut qəsəbəsinin, Tərtər rayonunun Çaylı kəndi, Cəbrayıl rayonunun Qışlaq, Qaracallı, Əfəndilər, Süleymanlı, Füzuli rayonunun Yuxarı Güzlək, Gorazıllı kəndlərinin işğaldan tam azad edildiyini açıqlayır.

Xatırladaq ki, ötən il ərazinin işğaldan azad edilməsi münasibətlə media nümayəndələri və hərbi ekspertlərin iştirakı ilə Hadrut qəsəbəsinə mediatur təşkil olunub.