Natiq Cəfərli: “Bir avtomobildən Azərbaycan büdcəsinə daxil olan vəsait heç Almaniya büdcəsinə daxil olmur”

Məlum olduğu kimi, “İstehsalat və məişət tullantıları haqqında” Qanuna əsasən, fevral ayının 1-dən etibarən avtomobil sahibləri texniki baxış zamanı həm də utilizasiya haqqı ödəyəcəklər.

Utilizasiya haqqı avtomobillərin istehsal-buraxılış tarixinə uyğun olaraq müəyyənləşdiriləcək. Belə ki, istehsal ili 10 ilə qədər olan avtomobillər üçün 10 manat, 10 ildən 20 ilə qədər olanlar üçün 20 manat, 20 ildən 30 ilə qədər 30 manat, 30 ildən artıq olduqda isə 40 manat dövlət rüsumu tələb olunacaq.

Qanuna əsasən, istehsal olunduğu ildən 4 il vaxt keçən avtomobillər iki ildən bir, 10 il keçən avtomobillər isə ildə bir dəfə texniki baxışdan keçməlidir. Eyni zamanda Gömrük Məcəlləsindəki dəyişikliyə əsasən, fevral ayının 1-dən etibarən minik avtomobillərinin gömrük ərazisinə gətirilməsinə görə utilizasiya haqqı alınacaq. Belə ki, ölkəyə idxal olunan, istehsal ili dörd ildən çox olan avtomobillərə görə 400 manat, yeddi ildən çox olan avtomobillər üçün isə 700 manat utilizasiya haqqı alınacaq.

Avtomobil istismara yararsız vəziyyətə çatdıqda o, utilizasiyaya veriləcək. Buna görə sahibinə yeni yerli avtomobilin alınması üçün güzəşt müəyyən olunacaq. Əgər şəxs yerli avtomobil almağı nəzərdə tutmursa, o, müəyyən edilmiş güzəşt məbləğindən daha az həcmdə birdəfəlik ödəniş alacaq. Güzəştlər minik avtomobilləri üçün 1500 manat nəzərdə tutulub. Yük və sərnişin avtomobilləri isə 3000 manata qədər güzəşt əldə edə bilərlər.

Utilizasiyaya verilən nəqliyyat vasitəsi üçün birdəfəlik ödənişin məbləğinə gəlincə, bu müvafiq güzəştin 70 faizi həcmində müəyyən edilib. Çünki 1500 manat güzəştli məbləğ yalnız yerli istehsal avtomobil alarkən nəzərdə tutulub. Əgər vətəndaş bu pulu nağd şəkildə tələb etsə, o zaman o həmin məbləğin 70 faizini, yəni 1050 manatını ala biləcək. Məlumata görə, yığılacaq vəsaitlər utilizasiya fondunda toplanmaqla sonradan istifadəyə yararsız olan avtomobillərin dövriyyədən çıxarılmasında istifadə ediləcək.

Məlumat üçün bildirək ki, Nazirlər Kabinetinin ötən ilin martında qəbul etdiyi qərara əsasən, istismar müddəti 10 ili aşan avtomobillərin ölkəyə idxalı yasaqlanıb. Artıq ölkəyə bu tip avtomobillər gətirmək mümkün deyil. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumtında qeyd olunur ki, ötən il ərzində ölkəyə 1 milyard 680,6 milyon ABŞ dolları dəyərində 95 min 971 ədəd avtomobil idxal edilib. Məsələyə yeni qaydalar üzərindən yanaşsaq, artıq istehsal ili ən yaxşı halda 4 ilə qədər olan bu avtomobillər üçün təxminən 38 milyon manat utlizasiya rüsumu toplanılacaq.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, hazırda Azərbaycanda rəsmi qeydiyyatda olan 1 milyon 700 mindən çox avtomobil var. Rəsmi rəqəmlərə görə, bu avtomobillərin cəmi 2%-nin (34 min) yaşı iki ildən azdır. Avtomobillərin 3%-nin isə (51 min) istismar müddəti iki-beş il aralığındadır. İstismar müddəti beş-on ilədək olan avtomobillərin toplam saydakı payı isə 11,9%-dir (202 min 300). İstismar müddəti 10 ili aşan avtomobillərsə ölkə avtoparkının 83 faizi (1 milyon 411 min) qədərdir. Statistikadan belə çıxır ki, ən yaxşı halda bu 1 milyon 411 avtomobil ildə bir dəfə texniki baxışdan keçəcək və sürücülərdən ümumilikdə 30 milyon manata yaxın utilizasiya haqqı toplanılacaq.

Yəni, idxal edilən və texniki baxışdan keçirilən avtomobillərə görə ildə 70 milyona yaxın utilizasiya haqqı toplanılacaq.

Göründüyü kimi, rüsum və vergilər üzərində qurulan yeni utlizasiya qanununda avtomobil sahibinə edilən 1500 manatlıq təklif özü-özlüyündə sadəcə boş bir rəqəmdən ibarətdir.

Birincisi, bu vəsaiti yerli avtomobil alışında istifadə olunmasa, bunun cəmi 70 faizi nağd şəkildə vətəndaşa ödənilir.

İkincisi, əgər bu avtomobil fevralın birindən sonra ölkəyə gətirilibsə, bu zaman da ondan 400-700 manat aralığında utilizasiya rüsumu alınır. Vətəndaş yerdə qalan 300-600 manat vəsait isə texniki baxış zamanı yenə hər il rüsum formasında dövlətə ödəməli olacaq. Sözün əsl mənasında günün sonunda vətəndaş avtomobilini utilizasiyaya verəndə ona “qəpik-quruş” ödəniləcək.

Yeri gəlmişkən, onu da qeyd edək ki, utilizasiya prosesi könüllü surətdə həyata keçiriləcək.

Maraqlıdır, bu halda insanlar utilizasiya prosesinə maraq göstərəcəklərmi?

Bu barədə iqtisadçı Natiq Cəfərli “AzPolitika.info”-ya şərhində bildirib ki, utilizasiya prosesi demək olar ki, bütün ölkələrdə tətbiq olunsa da, yanaşma bir qədər fərqlidir:“Bu, əsasən avtomobil istehsal edən ölkələrdə geniş yayılmış bir praktikadır. Dövlətlər öz istehsalçılarını dəstəkləmək üçün köhnə maşınların vergisini artırırlar. Yəni sürdüyün avtomobil nə qədər köhnədirsə, bir o qədər çox vergi ödəyirsən. İnsanlara sərf etməyəndə köhnə maşınlarını ya satırlar, ya da dövlətə təhvil verirlər. Sonra həmin ölkənin istehsal etdiyi yeni avtomobilləri alırlar. Bu həmin zavodların daha çox işləməsi, daha çox işçi və iqtisadi aktivlik deməkdir. Azərbaycanda isə yerli istehsal yoxdur. Biz yerli istehsal adı altında yığılmış Çin avtomobillərini bura aid edə bilmərik. Yerli istehsal odur ki, maşın komponentlərinin ən azı 25%-i həmin ölkədə istehsal olunmalıdır. Məsələn, qardaş Türkiyədə bu göstərici 45-50% civarındadır”.

Ekspert qeyd edir ki, Azərbaycanda utilizasiya mexanizmi hazırlanarkən vətəndaşların alıcılıq qabiliyyəti və ümumi iqtisadi durum da nəzərə alınmalı idi.

N. Cəfərlinin sözlərinə görə, yaxın gələcəkdə bazarda köhnə avtomobillərin qiymətlərində yenidən artım baş verəcək:“Hökumət bu qərarı ekoloji amillərlə əsaslandırır və ölkənin avtomobil parkının 60 faizinin köhnə maşınlardan ibarət olduğunu bildirir. Doğrudur, lakin avtomobil parkı niyə köhnədir? Çünki ölkəyə gətirilən avtomobillərin rüsumu çox yüksəkdir. Bir avtomobildən Azərbaycan büdcəsinə daxil olan vəsait heç Almaniya büdcəsinə daxil olmur. Nəticə etibarilə yeni maşınların qiyməti artdıqca gömrük rüsumları, aksiz dərəcələri və vergilər də yüksəlir. Ona görə də heç kim ölkəyə bahalı maşın gətirə bilmir. İnsanlar alıcılıq qabiliyyətini nəzərə alıb, daha köhnə avtomobillər gətirirlər. Köhnə avtomobillərə isə daha çox rüsum tətbiq olunduğundan maya dəyərində artım baş verir”.

“Azərbaycanda köhnə sovet avtomobilləri əsasən aqrar sahədə, kənd təsərrüfatında çalışan insanlar tərəfindən istifadə olunur. Yeni qaydalara əsasən, bu insanların da vergi yükü artacaq. Çünki bu cür avtomobillərin istehsal tarixi 20 ildən yuxardır.

Əslində insanların avtomobillərini dəyişməyə stimullaşdırmaq lazımdır. Məsələn, Polşada yeni avtomobil alırısınızsa, dövlət Sizə 7500 avro dəstək vəsaiti ödəyir. Almaniyada bu məbləğ 9000 avroya qədərdir. Vətəndaş bu zaman fikirləşir ki, aldığım avtomobilin 25 faizini dövlət ödəyirsə, ən yaxşısı elə yeni avtomobil almaqdır. Bizdə isə bu cür təşviq proqramları yoxdur deyə, utilizasiya qərarı məntiqi baxımdan doğru olsa da, reallığa uyun gəlmir. Ödənən vəsait də çox aşağıdır. Vətəndaş 1050 manata özünə nə ala bilər? Bu pula ən yaxşı halda yeni bir mobil telefon almaq olar...”,-deyə ekspert əlavə edib.

İqtisadçı hesab edir ki, yeni dəyişiklik sadəcə ölkəyə avtomobil gətirənlər və avtomobili olanlar üçün əlavə vergi yükü yaradacaq.

Bəs xarici təcrübə necədir?

Qeyd edək ki, istifadəyə yararsız nəqliyyat vasitələrinin xaricdə emalı üçün bir neçə istiqamət var. Ən uğurlu modellərdən biri ABŞ modeli hesab olunur. Belə ki, orada belə avtomobillərin sahibləri nəqliyyat vasitələrini qanuni olaraq hərraca çıxara bilərlər. Adətən, alıcılar metal qırıntıları, təkərlər və digər avtomobil tullantıları ilə maraqlanan təşkilatlardır. Avtomobilləri əldə etdikdən sonra şirkətlər özləri qərar verirlər ki, onu tamamilə ləğv etsinlər, yoxsa yeni həyat versinlər. Lakin ABŞ-də də “qara bazar” öz işini görüb. Hətta işlənmiş avtomobillərin yenidən satışı üçün “qara bazar”ın həm ölkə iqtisadiyyatını, həm də ətraf mühiti təhdid etməyə başlaması ilə əlaqədar hakimiyyət həyəcan təbili çalıb və təkrar emal üçün hərraclar keçirib. 2000-ci ildən isə hər il təxminən 3 milyon avtomobil üçüncü dünya ölkələrinə satışa göndərilir.

Aİ ölkələrində istismar müddətini başa vurmuş avtomobillərin təkrar emalı proseduru standartdır - avtomobillər toplanılır, onların keçmiş sahiblərinə müvafiq sertifikat verilir. Eyni zamanda, bəzi komponentlər də satıla bilər. İspaniyada 2009-cu ilin may ayının əvvəlindən köhnə avtomobillərini təkrar emala göndərənlərə 2 000 avro bonus ödənilir.

Yaponiyada köhnə avtomobili təhvil verib yeni, aşağı emissiyalı avtomobil alanda 3000 dollara qədər bonus nəzərdə tutulub.

Elvin Bəyməmmədli

“AzPolitika.info”

“Hər bir dövlət məmuru xalqa xidmət etməli, bu yüksək məsuliyyəti və etimadı doğrultmalıdır!”. Prezident İlham Əliyevin səsləndirdiyi bu fikirlər hər bir dövlət məmuruna nümunə olmaqla yanaşı, həm də onu sübut edir ki, ölkəmizdə dövlət siyasətinin əsasında vətəndaş amili dayanır. Ən əsası da Prezident İlham Əliyevin, Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın vətəndaşlara göstərdikləri qayğı hər bir dövlət məmurunun iş fəaliyyətinin tərkib hissəsi olmalıdır.

Ölkə başçısının səsləndirdiyi “Siz daim insanlarla təmasda olmalısınız. Bütün kəndlərdə olmalısınız, kənd camaatının qayğıları ilə yaşamalısınız, onları narahat edən problemləri onların dilindən eşitməlisiniz və imkan daxilində bu problemləri həll etməlisiniz. Nəyə gücünüz çatırsa, rayon daxilində həll etməlisiniz. Elə məsələlər var ki, onlar dövlət orqanları tərəfindən həll olunmalıdır. Bu barədə də aidiyyəti dövlət orqanlarına müraciət etməlisiniz – Prezident Administrasiyasına, Nazirlər Kabinetinə, aidiyyəti dövlət qurumlarına ki, mövcud problemlər öz həllini tapsın. Əgər hər bir kəndin problemi həll olunarsa, demək olar ki, ölkədə insanları narahat edən ciddi problem qalmayacaq” fikirləri də bu məqsədə xidmət edir.  

Qazaxda bu amili əldə rəhbər tutan rayon rəhbəri tərəfindən vətəndaşların fərdi və ya ümumi şəkildə qəbul edilməsinin arxasında vətəndaş amili, vətəndaş məmnunluğu dayanır.

Bu həftə ərzində Qazax şəhərindən, Çaylı, Qarapapaq, Ağköynək, Hüseynbəyli, Ürkməzli, Kəmərli, Daş Salahlı kəndlərindən müraciət etmiş 9 nəfər vətəndaşın istəyi fevralın 2-də idarə, müəssisə və xidmət sahələri rəhbərlərinin iştirakı ilə dinlənilib.

Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rəcəb Babaşov dövlət başçısının vətəndaş məmnunluğunun təmin olunması ilə bağlı gördüyü işlərin hər bir dövlət məmuruna nümunə olduğunu bildirib. “Hər bir dövlət məmurunun vəzifə borcu vətəndaşı qəbul edib onun müraciətini dinləmək, onlara layiqli xidmət göstərərək vətəndaş məmnunluğunu təmin etməkdir”, - deyən icra başçısı bu günə kimi keçirilən qəbulların məhz bu məqsədi daşıdığını qeyd edib. Bu günə kimi, şəhər və kəndlərdə sakinlərlə keçirilən görüşlər zamanı səslənən müraciətlərə operativ şəkildə baxılmasının, vətəndaşların yaşadığı ünvandan asılı olmayaraq istəyinə əsasən yerində baxış keçirilməsinin, qaldırılan məsələlərin həlli istiqamətində yerindəcə tapşırıq verilməsinin, vətəndaşların ərizə və müraciətlərinə əsasən keçirilən qəbulların arxasında hər zaman vətəndaş məmnunluğunun dayandığını bildirib. İcra başçısı qəbulda iştirak edən idarə, müəssisə, təşkilat, eləcə də xidmət sahələri rəhbərlərinə dövlət məmuru olaraq vətəndaşlara, xüsusilə də şəhid ailələrinə, qazilərə, müharibə iştirakçılarına, məcburi köçkün ailələrinə, sərhəddə yaşayan sakinlərə qarşı hər zaman qayğı ilə yanaşmalı, daim diqqət ayırmalı, qaldırılan hər bir məsələyə həssaslıqla baxmalı olduqlarını qeyd edib.

Vətəndaşların işlə təmin olunmasına köməklik göstərilməsi ilə bağlı müraciətlərinə cavab olaraq Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Dövlət Məşğulluq Agentliyinin Qazax-Tovuz Regional Məşğulluq filialına müraciət etmələri bildirilib. Məşğulluq Mərkəzində olan vakant yerlərə iş təklif olunması üçün aidiyyəti üzrə müvafiq tapşırıq verilib. Eyni zamanda, qəbulda vətəndaşların müxtəlif məzmunlu müraciətləri dinlənilərək müvafiq olaraq cavablandırılıb.

Sosial şəbəkələrdə və kütləvi informasiya vasitələrində tez-tez yerli icra orqanları və bələdiyyələrin fəaliyyətindəki çatışmazlıqlarla bağlı şikayətlərin şahidi oluruq. Vətəndaşların əksəriyyəti icra hakimiyyətlərinin müraciət və şikayətlərə etinasız yanaşmasından gileylənir. Xüsusən növbədənkənar prezident seçkiləri ilə bağlı təbliğat-təşviqat kampaniyasının gedişində namizədlərin bəziləri bu cür problemləri debatlarda dilə gətirib.

Mövzu ilə bağlı prezidentliyə namizəd və millət vəkili Fazil Mustafa Yenisabah.az-a danışıb. Namizəd icra hakimiyyətlərinin səlahiyyətlərinin aşağı olduğunu və problemin bundan yarandığını qeyd edib:

“Bu məsələdə bir az təzadlı mövqelər var. Bunu icra hakimiyyətinin üzərinə yükləmək də olar, amma icra icra hakimiyyətinin müəyyən dərəcədə bu problemi həll etməməsinin səbəblərini doğru aydınlaşdırmaq lazımdır. Əslində, icra orqanlarının səlahiyyətləri faktiki olaraq çox aşağı səviyyədədir və bu icra hakimiyyətini müəyyən dərəcədə "günah keçisi" kimi göstərməyə çalışırlar. Halbuki kifayət qədər vicdanlı icra hakimləri də var və onlar cəmiyyətin, insanların problemlərinin həlli istiqamətində çalışırlar. Amma səlahiyyət məhdud olduqdan, xüsusi fond olmadıqdan sonra nə etmək olar? İcra hakimiyyəti asfalt çəkmək üçün mütləq hansısa aiddiyyəti qurumla danışmalı, həmin qurumdan xahiş etməlidir. Ona görə bu çıxış yolu deyil”.

Fazil Mustafa idarəetmə sisteminin kökündən dəyişdirilməli olduğunu deyib.

“Ya icra hakimiyyətlərinin səlahiyyətləri artırılmalı, ya da bələdiyyə sistemi canlandırılmalıdır. Əgər bu icra qurumlarının fəaliyyəti lazımsızdırsa, o zaman yeni idarəetmə modeli barədə düşünmək lazımdır. Dövlət orqanlarının çevik çalışması istiqamətində addımları genişləndirmək lazımdır. Hələki bu istiqamətdə arzuolunan vəziyyət müşahidə olunmur. Ona görə də düşünürəm ki, idarəetməni tamamilə yeni formada qurmağa ehtiyac var”. 

On altı yaşlı Gülçinin dəstəyinizə ehtiyacı var.

Bu barədə Mediaxeberleri.Az-a onun anası Hüsniyyə Muradova məlumat verib.

O bildirib ki, övladının başında kista var. 

“Gülçinin on altı yaşı var. Doğulduğu gündən bu günümüzə qədər, 

hər şey qaydasında olsa da, daha sonrakı müayinələrdə onun başında

kista olduğu müəyyən edildi. Həkimlər müalicələri düzgün və vaxtında etdirsək,

kistanın çəkiləcəyini deyirlər. Hazırda Gülçinin müalicələrini davam etdirmək

üçün 2 000 manata ehtiyacı var. Yardımsevər şəxslərdən bizə dəstək olmalarını 

xahiş edirəm”. 

Hazırda Bakı şəhərindəyik, 1500 manatdan çox yardım edilib.

Ailə ilə əlaqə: (070) 502-42-78

Kart: 5239 1517 2377 1153

Qazaxda yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, hadisə Qazax şəhərinin mərkəzində qeydə alınıb. Hərəkətdə olan “VAZ-2107” ilə “Hyundai” markalı minik maşınları toqquşub. Qəza zamanı xəsarət alan 3 nəfər xəstəxanaya yerləşdirilib.

Faktla bağlı araşdırma aparılır.

Bu gecə Kahramanmaraş, Hakkari və Elazığda baş verən zəlzələlərdən sonra Türkiyədə təşviş yaşanıb.

Mediaxeberleri.AZ xəbər verir ki, zəlzələ üzrə alim Prof. Dr. Okan Tüysüz zəlzələlərlə bağlı açıqlama verib.

Hakkarinin zəlzələ bölgəsi olduğunu qeyd edən Tüysüz, 7 bal gücündə zəlzələ ola biləcəyini vurğulayıb.

Zəlzələnin dəqiq vaxtının məlum olmadığını deyən Tüysüz tikinti işləri ilə bağlı da xəbərdarlıq edib.

O, 4,3 bal gücündə baş verən zəlzələnin dağıdıcı olmadığını bildirsə də, Elazığ və Kahramanmaraşdakı zəlzələlərin bir müddət də davam edəcəyini bildirib.

Son vaxtlar ölkə ərazisində kəskin virus infeksiyaları yayılıb. Böyüklü, kiçikli xeyli insan xəstədir. Azyaşlıların əksəriyyəti qızılcaya yoluxur, böyüklər isə qızdırma ilə “vuruşur”. Üstəlik, hamı xəstəliyin gec sağalmasından, çox əziyyət verməsindən şikayətlənir. Ürək bulanması, baş ağrısı, yüksək temperatur, sümük ağrıları bütün xəstələrdə müşahidə olunur. Sosial şəbəkələrdə “virus öldürmür, amma süründürür”, “qızdırma 39 dərəcədən aşağı düşmür”, “öskürməkdən boğazım qopub düşəcək”, “sümüklərim sızıldayır” kimi xəstə şikayətlərinə rast gəlirik.

Bəs yayılan virus nədir? İnsanlar necə yoluxur? Bu virusa yoluxmamağın yolu nədir?

TƏBİB-dən verilən məlumata görə, hər il olduğu kimi payız-qış mövsümündə havaların soyuması ilə əlaqədar tənəffüs yolu infeksiyalarında artım müşahidə edilir: “Son günlərdə əhali arasında boğaz qıcıqlanması, boğaz ağrısı, yüksək olmayan temperatur, oynaqlarda ağrı, burun tutulması simptomları ilə müşayiət olunan tənəffüs yolu infeksiyalarından şikayətlər artıb. Hətta bəzi xəstələrdə iybilmə, dadbilmə duyğusunun itirilməsi də müşahidə olunur. Xəstələr bunun COVID-19 virusunun yeni variantlarından biri olduğunu düşünərək təşviş keçirirlər”.

TƏBİB əhaliyə dəfələrlə çağırışlar edib

Qurumdan bildirilir ki, yayılan xəstəliyi COVID-19 virusunun yeni variantları ilə əlaqələndirməyə heç bir əsas yoxdur: “Tənəffüs yolu infeksiyalarının (qrip, kəskin respirator xəstəliklər və s.) bəzilərində iybilmə və dadbilmə duyğusunun itirilməsi şikayətləri müşahidə edilə bilər. Mövsümlə əlaqədar sadaladığımız şikayətlərlə həkimə müraciət sayında artım olması hər zamankı kimi gözləniləndir. TƏBİB respirator infeksiyaların artacağı ilə bağlı dəfələrlə əhaliyə çağırışlar edib. Əhalinin respirator gigiyena qaydalarına əməl etmələri tövsiyə olunub, qrip vaksinlərinin tətbiqi həyata keçirilib və proses davam etdirilir. Bütün bu xəstəliklər hava-damcı yolu ilə yoluxur və hər birinin qorunma yolu eynidir”.

Uşaqlar, hamilə qadınlar, ahıl şəxslər

Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, infeksionist Təyyar Eyvazov da bildirir ki, qış fəsli ilə əlaqədar hazırda mövsümi qrip, müxtəlif respirator virus infeksiyaları, o cümlədən koronavirus infeksiyasına yoluxma hallarına təsadüf edilir. Soyuq aylarda yoluxma hallarının artımı insanların daha çox toplaşdığı qapalı məkanlarda sıx təmaslar zamanı infeksiyaların hava-damcı üsulu ilə yayılması üçün əlverişli şəraitin yaranması ilə əlaqədardır:

“Bundan başqa, otaqların daha az havalandırılması, xəstəliyin yüngül formalarına rast gəlinməsi səbəbindən xəstələrin evdə oturmayaraq aktiv həyatını davam etdirməsi, tibbi maskadan istifadə edilməməsi, məsafənin gözlənilməməsi, əl gigiyenasına əməl olunmaması bu cür xəstəliklərin nisbətən sürətli yayılmasına öz “töhfəsini” verir. Həmçinin, payız-qış fəslində insanlarda immunitetin dövrü zəifləməsi, soyuq havanın yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasına təsiri nəticəsində mikroblara qarşı müdafiə faktorlarının zəifləməsi, qida rasionunda vitamin çatmazlığı, havanın temperaturunun tez-tez dəyişməsi ilə əlaqədar geyimin düzgün seçilməməsi və s. faktorlar da ümumilikdə orqanizmi zəiflədir və yoluxmaya həssaslığı artırır. Bu müxtəlif infeksiyalar içərisində nisbətən daha çox fəsadlı keçən məhz qripdir. Xəstəliyin qızğın dövründə yüksək hərarət, ümumi zəiflik, iştahasızlıq, ürəkbulanma, baş ağrıları, uzun müddətli quru və yaş öskürək kimi əlamətlər digər respirator infeksiyalarla müqayisədə daha ifadəlidir. Xüsusən də immundefisit halları xəstəliyin uzanmasına, sağalmanın daha gec baş verməsinə səbəb olur. Beş yaşa qədər olan uşaqlar, hamilə qadınlar, ahıl şəxslər, ağır xroniki xəstəliyi olan insanlar daha həssasdır”.

Sadə qaydalara əməl etmək tələb olunur

T.Eyvazovun sözlərinə görə, infeksiyaların yayılma sürətini azaltmaq üçün sadə qaydalara əməl etmək tələb olunur. Xəstə insan kollektivə daxil olmamalı, evdə oturaraq özünü təcrid etməlidir. Xüsusən, risk qrupuna daxil olan şəxslər əhalinin sıx toplaşdığı məkanlardan uzaq durmalı, ictimai nəqliyyatda tibbi maskadan istifadə etməli, əl, respirator gigiyena qaydalarına əməl etməlidirlər. Valideynlər xəstələnmiş uşaqları bağçaya, məktəbə buraxmamalıdırlar. Həssas qrupa daxil olan insanlar isə ərazi üzrə tibb müəssisələrinə müraciət edərək qripə qarşı vaksinasiya olunmalıdırlar. Qida rasionunu meyə-tərəvəzlərlə zənginləşdirmək də tövsiyə olunur.

COVID-19 virusu var

İnfeksionist-hepatoloq Mərdan Əliyev deyir ki, ölkə ərazisində hazırda bir neçə növ virus özünü göstərir. İnfeksionistin sözlərinə görə, insanlara əziyyət verən infeksiya qripdir: “Qızılca, rinovirus, rotavirus, qrip, hətta koronavirus da ölkə ərazisində mövsümlə əlaqədar olaraq geniş yayılıb. Koronavirus yüngül keçdiyi üçün bununla bağlı xəstəxanalara kütləvi şəkildə müraciət olunmur, test də edilmir. Bu gün insanların şikayətləndiyi və ağır keçən virus qrip infeksiyasıdır. Xəstəlikdən sonra da uzun müddət öskürək davam edir. Rinovirus, rotavirus daha yüngül keçir, adətən ciddi narahatlıq yaratmır”.

Qrip ağır fəsadları olan xəstəlikdir

Həkim vurğulayır ki, qrip hər zaman ağır xəstəlik hesab olunub, sadəcə, insanlar bütün növ halsızlıqları, soyuqdəymələri qrip adlandırdığı üçün əsl qripi hiss etməyib: “Qış aylarında, xüsusilə də dekabr ayından mart ayına qədər bizim ölkədə qrip olur və biz ona asanlıqla yoluxa bilirik. Qripə dırnaqarası xəstəlik kimi yanaşmamalıyıq. Qrip kifayət qədər ağır fəsadları olan, özümüzü gözləməsək, pnevmoniyaya qədər aparan xəstəlikdir”.

Viruslar hər il öz gücünə güc qatır?

İnsanlar son üç ildə müşahidə olunan xəstəliklərin əvvəlkilərlə müqayisədə ağır keçdiyini vurğulayırlar. Məsələn, “qızılca əvvəlki qızılca deyil”, yaxud “qrip heç vaxt bu qədər sərt olmayıb” kimi fikirlərə tez-tez rast gəlirik. Həqiqətən viruslar hər il öz gücünə güc qatır, yoxsa insanlar mübarizədə zəifləyiblər?

Həmsöhbətimiz bildirir ki, bu zəifləmə koronovirusun bizə vurduğu zərbələrdəndir: “Koronavirus pandemiyasından sonra bütün yoluxanların immun sistemində zəifləmə baş verdi. Maskalardan istifadə, açıq havada az vaxt keçirmək, günəşdə yetəri qədər olmamaq, dənizkənarında kifayət qədər vaxt keçirilməməsi immunitetimizin zəifləməsinə səbəb oldu. Buna görə də əvvəlki illərlə müqayisədə viruslarda ağır keçməyə meyillik özünü göstərir”.

İran qanunvericiliyinə görə, Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə silahlı hücum edən şəxsi ölüm cəzası gözləyir.

Mediaxeberleri.AZ xəbər verir ki, bunu “Report”a açıqlamasında Güney Azərbaycandan olan hüquqşünas Saleh Kamrani deyib.

O vurulayıb ki, Vyana Konvensiyasına əsasən, İran və ya bu konvensiyanı imzalayan digər dövlətlər ərazilərində yerləşən diplomatik nümayəndəlikləri, diplomatları və onların ailə üzvlərini qorumalıdırlar. Hüquq müdafiəçisi əlavə edib ki, İran beynəlxalq sənədin bu öhdəliyinə əməl etməməsi ilə məşhurdur:

“İran İslam İnqilabı olan zaman ABŞ səfirliyinə hücum oldu, orada səfirliyin çoxlu əməkdaşı tutuldu. Ondan sonra Səudiyyə Ərəbistanı konsulluq və səfirliyinə, Böyük Britaniya konsulluq və səfirliyinə, ən sonda isə Azərbaycan səfirliyinə hücum təşkil edildi. İran rejiminin özünün əli olmadan belə hücumların təşkil edilməsi mümkün deyil. Azərbaycan səfirliyinə hücum edən şəxs səfirlikdə insan ölümünə səbəb olub. İran qanunvericiliyində onun cəzası ölümdür”.

Müsahib hesab edir ki, İran məhkəmə sistemində bu hücumun üstünün tam şəkildə açılması çətindir:

“Çünki orada bilinir ki, İran kəşfiyyatının və İran rəsmilərinin əli olmadan bu işin gerçəkləşməsi mümkün deyildi. Ona görə də məsələni şəffaf şəkildə ortaya çıxarmaq da mümkün olmayacaq. Hətta bu adam sonra edam olunsa belə, yenə də məsələ aydınlaşmış olmayacaq. Ancaq bununla belə məhkəmə prosesini Azərbaycan rəsmiləri də müşayiət etməlidirlər”.

S.Kamrani diqqətə çatdırıb ki, Vyana Konvensiyasına əsasən, İran həm Azərbaycan dövlətindən rəsmi şəkildə üzr istəməli, həm təhlükəsizlik qarantı verməli, həm də təzminat ödəməlidir:

“Bu, işin hüquqi tərəfidir. Biz məsələni Azərbaycan-İran rabitəsi kontekstində qiymətləndirməliyik. Onu da bildirim ki, İran həmişə hücumdan vasitə kimi istifadə edib. Məsələn, Pakistanla-İran arasında heç vaxt ixtilaf olmamışdı, amma birdən-birə İran oranı raketlə vurmağa başladı. İran həmişə bu vasitələrdən istər öz içərisində, istərsə də qonşuları ilə münasibətdə istifadə edib”.

Qeyd edək ki, 2023-cü il yanvarın 27-də Azərbaycanın İranın İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərindəki səfirliyinə Bakı vaxtı ilə səhər saat 8:30 radələrində terror hücumu olub. Terroru törədən İran vətəndaşı Yasin Hüseynzadə “Kalaşnikov” markalı avtomat silahla mühafizə postunu yararaq mühafizə xidmətinin rəisi Orxan Əsgərovu qətlə yetirib. Səfirliyin mühafizə xidmətinin iki əməkdaşı da hücumun qarşısını alarkən yaralanıblar.