Media savadlılığı müasir dövrdə informasiya bolluğunun artdığı və texnologiyanın həyatımızda mühüm yer tutduğu bir zamanda çox əhəmiyyətli bacarıqlardan biri hesab oluna bilər.

Media savadlılığı deyərkən burada söhbət təkcə insanların mediada təqdim olunan informasiyaları anlamasından getmir. Həmçinin təqdim olunan məlumatı qiymətləndirmə və düzgün istifadə etmə bacarığı da nəzərdə tutulur.

Media savadlılığı oxuyucu və dinləyicidən eyni zamanda tənqidi düşüncə və analitik yanaşma tələb edir. Media savadlılığı informasiya dövründə həm fərdlər, həm də cəmiyyətlər üçün həyati önəmə malik bir bacarıqdır. İnformasiyaları düzgün başa düşmək, onları təhlil etmək və nəticə çıxarmaq həm şəxsi, həm də ictimai inkişaf üçün olduqca vacibdir. Başqa sözlə, media savadlılığı, yalnız fərdlərin deyil, ümumilikdə cəmiyyətin inkişafına töhfə verən mühüm bir amildir. Buna görə də, hər bir insan bu bacarıqları inkişaf etdirməyə çalışmalıdır.

Bunun üçün bir neçə nüansa diqqət etmək vacibdir:

- Mənbənin dəyərləndirilməsi: İnformasiyanın hansı mənbədən gəldiyini bilmək və onun etibarlılığını yoxlamaq çox vacibdir. Çünki etibarsız mənbələrdən yayılan yalan və ya yanlış məlumatlar ciddi problemlərə yol aça bilər.

- Tənqidi yanaşma: İnsanlar mediada təqdim olunan hər informasiyanı olduğu kimi qəbul etməməlidir. Məzmunun məqsədi, auditoriyası və təsir gücü nəzərə alınmalıdır.

- Məzmunun kontekstini anlama: İnformasiyanın düzgün başa düşülməsi üçün isə onun sosial, siyasi və mədəni kontekstini dərk etmək də vacibdir. Çünki bəzi məlumatlar məqsədli şəkildə manipulyasiya edilə bilər.

- Texnoloji vasitələrdən istifadə: Müxtəlif media platformalarında necə hərəkət etmək və məlumat axtarışı aparmaq bacarığı bu sahədə vacib rol oynayan digər önəmli nüanslardan biridir. Eyni zamanda, şəxsi məlumatların qorunması və etik qaydalara əməl olunması da mühüm şərtdir.

Burada eyni zamanda, jurnalistlərin də üzərinə böyük yük düşür. Peşəkar jurnalistlər dəqiq və balanslı məlumat yaymaqla cəmiyyətin doğru informasiya almasına töhfə verə bilər. Bununla yanaşı, insanlar da öz informasiya mənbələrinə daha şübhə ilə yanaşmalı və hər hansı xəbəri paylaşmadan əvvəl onun doğruluğunu yoxlamalıdırlar.

Bu gün media savadlılığının faydalarından danışarkən onu da vurğulamq olar ki, bu, yalan məlumatların yayılmasının qarşısını alan ən önəmli faktordur. İnsanlar media savadlılığına malik olduqda, dezinformasiyaları tanımaq və onların təsirindən qorunmaq odaha asan olur.

Digər tərəfdən, bu, tənqidi düşüncəni gücləndirir. Media savadlılığı insanlara məlumatları müxtəlif baxış bucaqlarından təhlil etməyi öyrədir, cəmiyyətdə daha aktiv iştiraka sövq edir. Media savadlılığı olan insanlar cəmiyyətin problemlərini daha yaxşı anlayır və ictimai müzakirələrdə də daha fəal iştirak edirlər.

Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, müasir dövrdə sosial media və digər rəqəmsal platformaların geniş yayılması bu gün informasiya manipulyasiyasını daha da asanlaşdırıb. Bu səbəbdən hər kəsin media savadlılığını artırması vacibdir.

Məktəblərdə və universitetlərdə media savadlılığı dərslərinin keçirilməsi, geniş ictimai maarifləndirmə kampaniyalarının aparılması bu sahədə atılan əhəmiyyətli addımlar kimi qiymətləndirilə bilər. Eyni zamanda, insanların texnologiyadan məsuliyyətli şəkildə istifadə etməsi və özlərini daim inkişaf etdirməsi də lazımdır. Yalnız bu yolla biz həm fərd, həm də cəmiyyət olaraq informasiya mühitinin mənfi təsirlərindən qoruna bilərik.

E. Bəyməmmədli

“AzPolitika.info”