ABŞ Prezidenti Donald Trampın hakimiyyətə gəlişi və sensasion açıqlamaları dünyanın diqqətindədir.
ABŞ Prezidenti Donald Trampın hakimiyyətə gəlişi və sensasion açıqlamaları dünyanın diqqətindədir. Lakin proses ABŞ daxilində heç də birmənalı qarşılanmır, hətta təlatümlərə səbəb olub.
“New York Post” nəşri yazır ki, bəzi ştatlar ABŞ-dan ayrılmaq haqda düşünür. Diqqətçəkən detal isə bunu, çoxlarının gözlədiyi kimi, Texasın deyil, Kaliforniyanın istəməsidir.
“Kaliforniya təşəbbüsü” qanuni şəkildə imza toplamaq üçün icazə alıb. Kaliforniya hökuməti öz ideyasını “Kaleksit” adlandırıb (“Breksit”ə, yəni Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqından çıxmasına istinadla – red). Əgər ideya lazımi sayda imza toplayarsa, 2028-ci ildə Kaliforniyanın ABŞ-dan ayrılması ilə bağlı səsvermə keçiriləcək və o zaman Vaşinqtonda hökumətə etimadsızlıq səsverməsi baş tutacaq.
ABŞ-da ştatların müstəqil olmaq istəyi yeni deyil. Əvvəllər də bir çox ştat ABŞ-dan ayrılmaq istəyib. Co Baydenin prezidentlik dövründə Texasdan belə bir təklif gəlmişdi. Ümumilikdə isə Kaliforniya, Texas, Havay və Alyaska ştatları ABŞ-dan ayrılmağı düşünür.
Texas və Kaliforniya ABŞ-ın həm ən zəngin, həm də dövlətçilik keçmişinə malik ştatlarıdır. Lakin Texasdan fərli olaraq Kaliforniya ABŞ-a öz istəyi ilə birləşməyib. 14 iyun 1846-cı ildə Meksikadan birtərəfli olaraq müstəqilliyini elan edən Kaliforniya 7 iyulda ABŞ donanmasının Kaliforniya sahillərinə çıxması ilə qısa zamanda süqut edib. Bununla belə, Kaliforniya digər ştatlardan fərqli olaraq bayrağında “respublika” sözü yazılan tək ştatdır.
Kaliforniyanın müstəqillik arzusunun yenidən oyanması təəccüblü deyil. Kaliforniya ölkənin ən yüksək ÜDM-i olan ştatıdır. Ştat ÜDM məsələsində Böyük Britaniya ilə demək olar eynidir. Birləşmiş Krallıq Kaliforniya ilə eyni iqtisadi məhsulu istehsal etmək üçün 14.5 milyon işçidən istifadə edib. Bu isə Kaliforniya ilə müqayisədə 75 faiz daha çoxdur.
Kaliforniya müstəqillik qazansa, dünyanın 10 ən böyük iqtisadiyyatından biri ola bilər. Yəni iqtisadi baxımdan ABŞ-dan ayrı olması mümkündür.
“Kaleksit” qərarı hələlik sadəcə iddiadır. ABŞ-dan müstəqillik əldə etmək çox çətindir, amma mümkündür. Geosiyasi vəziyyət dəyişərsə, “Kaleksit” qərarı dəstək qazana bilər. Böyük ehtimalla buna ilk dəstəyi Rusiya, Çin kimi ABŞ-ın başlıca rəqibləri verə bilər. Digər tərəfdən, Tramp Kanada, Danimarka və Qrenlandiya məsələsində israrlı olub hərbi yola əl atarsa, Böyük Britaniya Danimarka, Kanada kimi ölkələr də prosesə dəstək verə bilər. Kaliforniya hökumətinin öz ideyasını “Kaleksit” adlandırıb, “Breksit”ə, yəni Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqından çıxmasına istinad etməsi də Londondan dəstək istəmək mahiyyəti daşıya bilər.
Dediyim kimi, Tramp Kanada məsələsində israrlı olarsa, bu, Londonla Vaşinqtonun arasında problemlərə səbəb olar. Çünki Kanada Böyük Britaniya kral ailəsinin mülkü və dominionudur.
Müəllif: Politoloq Turan Rzayev
Oxunub: 186
Xəbəri paylaş
Paylaş:
Reklam
