“Fransa senatının hər bir üzvü Makron kimi siyasi əxlaqsızdır” - ŞOK MÜSAHİBƏ
Azərbaycanın sabiq maliyyə naziri, professor Fikrət Yusifovun TNS-ə müsahibəsi. -Fikrət müəllim, İkinci Qarabağ savaşından sonra Fransa Azərbaycana qarşı az qala Ermənistandan daha kəskin bir mövqe sərgiləyir. Sizcə bunun əsl səbəbi nədir? Bu, fransızların erməni sevgisidir, yoxsa başqa səbəblər var? - Bu, kənardan çoxlarına fransızların erməni sevgisi kimi görünsə də, qətiyyən belə deyil. Fransızlar erməni xislətinə ermənilərin özləri qədər bələdirlər. Sadəcə Fransa artıq illərdir ki, Cənubi Qafqaza soxulmaq istəyir və bu məqsədlə tarix boyu digər xalqların əlində alət olmuş ermənilərdən istifadə etməyi düşünür. Böyük güclərin özündən zəif hesab etdikləri ölkələrdə yaşayan xalqlara sevgisi olmur, bu ölkələrdə onların yalnız iqtisadi maraqları olur. Fransanın müstəmləkə epopeyası başa çatır. O, özünü böyük və güclü dövlət hesab etdiyindən qovulduğu və qovulmaqda olduğu müstəmləkə ərazilərinin əvəzinə yeni ərazilərdə möhkəmlənməyə çalışır. Bəşəriyyətdə açıq müstəmləkə erası başa çatdığından indi Fransa kimi ölkələr dünyanın ayrı-ayrı bölgələrində bir başqa formalarda əsaslanmağa və orada iqtisadi maraqlarını reallaşdırmağa çalışırlar. -Cənubi Qafqaz Fransa üçün niyə bu qədər maraqlıdır? -Niyə də olmasın. Fransa bu gün Cənubi Qafqazda dörd bir tərəfdən türklərin əhatəsində boğulan və praktik olaraq dalanda qalmış bir ölkənin aciz durumundan istifadə edərək, çirkin yollarla bu bölgədə öz təsir gücünü artırıb, iqtisadi maraqlarını daha asan bir şəkildə reallaşdırmağa çalışır. -Hansı iqtisadi maraqlardan söhbət gedir? - Baxın, bir qədər öncə Orta Asiya ölkələrinə səfər edən Fransa Prezidenti Emmanuel Makron orada keçirdiyi görüşlərdə Zəngəzur dəhlizinin açılmasının vacibliyindən danışmışdı. Bununla da o, ölkəsinin bu bölgədəki əsas maraqlarının nədən ibarət olduğuna işarə etmişdi. Şərqlə Qərbi birləşdirən ən qısa ticarət yolunun Azərbaycan üzərindən keçməsi və Azərbaycanı praktik olaraq bölgənin nəqliyyat habına çevirən transmilli layihələrin reallaşdırılması Fransanın diqqətini cəlb etməyə bilməzdi. Fransa bütün bu layihələrdən pay almaq arzusundadır. O yaxşı başa düşür ki, bu layihələrdə Fransanın payçı olması gələcəkdə ölkəsinə hansı iqtisadi və siyasi dividentlər gətirə bilər. Çünki Şərqdən Qərbə daşınan yüklərin həcmi sürətlə artır, nəqliyyat kommunikasiyaları isə getdikcə genişləndirilir. Fransa eyni zamanda çox yaxşı başa düşür ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazın açar dövlətidir və bu bölgəyə girmək məqsədilə gec-tez Azərbaycanla münasibətləri qaydaya qoymaq lazımdır. Məhz bu niyyəti daha “uğurla” reallaşdırmaq üçün Fransa çirkin bir formada erməni kartından istifadə edərək Azərbaycana təziqlər göstərməyə çalışır. - Dünya siyasətində “siyasi əxlaq” anlayışı var. Məgər Fransa bu istəklərini həmin o siyasi əxlaqa söykənərək Azərbaycan hökuməti ilə sivil qaydada həll edə bilməzdi? - Siyasi əxlaq milli əxlaqından qaynaqlanır. Fransanı dünya mədəniyyətinə dahilər vermis kimi tanıyan hər kəs eyni zamanda bu xalqın qədim keçmişini araşdırsa bu gün fransızların siyasi əxlaqsızlığının haradan gəldiyini anlayar. Dahilər hər bir xalqın nümayəndəsi ola bilərlər, ancaq bu o demək deyil ki, dahi yetişdirmiş bir xalqın milli əxlaqında qüsurlar yoxdur. Baxın, Fransa 44 günlük İkinci Qarabağ savaşından sonra Azərbaycana qarşı açıq hücuma keçib. Ötən ilin sentyabr ayında Azərbaycan Ordusunun Qarabağ torpaqlarımızda keçirdiyi bir günlük antiterror əməliyyatından sonra isə Fransa özünü az qala Azərbaycanın düşməni elan edib. Fransa artıq bir neçə aydır ki, beynəlxalq səviyyədə Azərbaycan əleyhinə hər hansı bir sənədin qəbul olunmsı üçün dəridən-qabıqdan çıxır. Lakin ədalətsiz, qərəzli və siyasi əxlaqdan uzaq bir mövqedən çıxış etdiyi üçün beynəlxalq səviyyədəki bütün təşəbbüsləri fiaskoya uğrayır. Fransa hökuməti bu uğursuzluqların əvəzini öz senatında Azərbaycan əleyhinə qətnamələr qəbul etməklə çıxmağa çalışır və bununla da sanki ermənilərə - narahat olmayın, biz sizin yanınızdayıq mesajını ötürülər. Yəni, Fransa heç bir formada erməni kartını əlindən buraxmaq istəmir. Daha anlamaq istəmir ki, bu kartın şifrəsi Azərbaycanın əlindədir. - Nəhayət, bu günlərdə Fransa senatı Azərbaycan əleyhinə növbəti qətnamə qəbul etdi. - Ermənistan Qarabağda nəinki öz ordusunun tör-töküntülərini, hətta mülki əhalini də uf demədən çıxartdı və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bütün dünyaya bəyan etdi. Bu gün erməni hökuməti Qarabağı tərk etmiş ermənilərin geriyə qaytarılması məsələsini belə qaldırmır. Ancaq Fransa senatı bununla bağlı qətnamə qəbil edir. Bu, Azərbaycana təziq göstərmək üçün edilən siyasi əxlaqsızlıqdır. Ən maraqlısı budur ki, bu siyasi əxlaqsızlığın başında Makron dayansa da Fransa senatında Azərbaycan əleyhinə qətnamə demək olar ki, yekdilliklə qəbul olunub. Deməli, Fransa senatının hər bir üzvü Makron kimi siyasi əxlaqsızdır. Və deməli tək Fransa prezidenti, Fransa senatı deyil, bütün fransız xalqı bu əxlaqın sahibidir. Gəlin bu əxlaqın tarixi köklərinə qısa bir ekskursiya edək, onda ortada aydın olmayan heç bir sual qalmayacaq. - Siz bu barədə bir az əvvəl danışdınız, ancaq bugünkü fransız siyasi əxlaqının tarixi köklərini açmadınız. Bu barədə fikirləriniz çox maraqlı olardı. - Öncə fransızların milli əxlaqından qaynaqlanan siyasi əxlaqsızlıqla yaxın keçmişdə müstəmləkə ölkələrində törətdilmiş cinayətlərinə nəzər salaq. Müstəmləkə illərində Fransa silahlı qüvvələri etnik və dini mənsubiyyətinə görə 2 milyondan artıq dinc sakini kütləvi şəkildə qətlə yetiriblər. İşğal etdiyi Əlcəzair ərazilərində 17 nüvə sınağı gerçəkləşdirən, 5 milyondan artıq mina basdıran Fransa bu günə qədər aşkar edilməmiş kimyəvi, radioaktiv və zəhərlənmiş tullantıların yerləşdiyi ərazilərə dair topoqrafik xəritələri və minaların xəritələrini Əlcəzair hökumətinə verməkdən imtina edir. Elə bunun nəticəsidir ki, Əlcəzair Azərbaycan kimi dünyada mina partlayışından ən çox əziyyət çəkən ölkələrin sırasında aparıcı yerlərdən birini tutur. 1961-ci il oktyabr ayının 17-də Fransada yaşayan on minlərlə əlcəzairli Fransa işğalını pisləmək üçün Parisdə dinc nümayişə çıxsa da, Fransa polisinin açdığı atəş, habelə etirazçıların Sena çayına atılması nəticəsində onlardan 1500 nəfər qətlə yetirilmişdi. Fransız vəhşiliyinin bu səhifəsi tarixə “Sena qətliamı” kimi daxil olub. Eyni qayda ilə 1961-ci ildə Tunisdə Fransa hərbi bazasının bağlanmasını tələb edən 5000-ə yaxın tunisli fransız hərbiçiləri tərəfindən qətlə yetirilmişdi. Bu gün Fransanın paytaxtı Paris şəhərindəki İnsan Muzeyində müstəmləkə müharibələrində öldürülmüş 18 min döyüşçünün kəllə sümükləri saxlanılır. Törətdikləri vəhşilikləri utanmadan bütün dünyaya nümayiş etdirirlər. Fransanın yaxın keçmişdəki vəhşiliklərinin bir neçə epizodunu xatırlatdım. Mədəni və siyasi əxlaqlı bir xalqın qurduğu dövlət bu vəhşiliklərə imza ata bilməzdi. - Bəs yaxın keçmişdə və bu gün Fransa hökumətinin nümayiş etdirdiyi bütün bu vəhşiliklərin kökü hardan qaynaqlanır? - Gəlin baxaq. Fransa kralı XIV Lüdovik həyatında yalnız iki dəfə həkimlərin məsləhəti ilə yuyunsa da bu prosedur onu o qədər dəhşətə gətirb ki, bundan sonra bir daha yuyunmayacağına and içib. X-XII əsrlərdə Parisdə kanalizasiya sistemi olmadığından, insanlar bütün növ zibilləri və tullantıları küçənin ortasından keçən arxa atırdılar və zibilxanaya çevrilən bu arxlar çox tez tıxanırdı. Sena çayının sularının qalxması ilə zibillə dolu arxların daşması nəticəsində şəhərdə xoşagəlməz qoxudan dayanmaq mümkün olmurdu. Küçədən axan çirkab suların iyindən tez-tez insanların huşunu itirməsi halları baş verirdi. Bu vəziyyətin yaranmasının əsas səbəbi isə o idi ki, bütün tullantılar, hətta “gecə vazaları” deyilən şeylər də evlərin pəncərələrindən birbaşa küçələrə atılırdı. 1270-ci ildə kanalizasiya sularının və “gecə vazaları”nın pəncərələrdən küçəyə tökülməsini qadağan edən qanun qəbul olundu. Amma fransızlar bu qanuna praktiki olaraq əməl etmədilər və nəhayət yüz ildən sonra yoldan keçən insanlara qarşıdan gələn təhlükə barədə məcburi xəbərdarlıq edilməsi barədə qanun qəbul olundu. Bütün bu antisanitariya məkanında sonda böyük bir faciə yaşandı - XIV əsrdə Fransa əhalisinin üçdə biri bu antisanitariyanın qurbanına çevrilərək vəba epidemiyasından öldü. “Qara ölüm” amansızcasına insanların həyatını aldı, bütün şəhərləri və kəndləri yer üzündən sildi. İndi bu həyat tərzinə sahib olmuş babaların və nənələrin nəvələri Azərbaycana qarşı siyasi əxlaqsızlıq nümayiş etdirirsə, biz heç nəyə təəccüblənməməliyik. Məhşur rus alimi Nikolay Vavilovun dediyi kimi “genlər dəyişmir, onları aldatmaq mümkün deyil”. Biz heç nədən çəkinmədən Fransa hökuməti ilə onun anlaya biləcəyi dildə danışmalıyıq. - Maraqlı müsahibəyə görə sağ olun.