AZAL təyyarəsinin vurulma faktının təsdiq edildiyi ilkin hesabatın açıqlanmasından sonra Rusiya üçüncü həmləsini – Azərbaycana təzyiqi davam etdirir. İlk iki həmləsi – vurulma faktının gizlədilməsi və məsuliyyətin bölüşdürülməsi – baş tutmadı, hesabatın açıqlanmasından sonra artıq nəyisə gizlətmək də mümkün deyil. Rusiyalı rəsmilərin dediklərindən aydın olur ki, Moskva “istintaqın tam yekunlaşmasını” gözləmək istəyir. Lakin bu gözləmənin zaman qazanmaq məqsədi daşıdığı bəllidir.

Bəlli olmayan və müəmmalı görünən məsələ Rusiyanın Azərbaycandan nə istədiyidir?

Rusiya Azərbaycandan təyyarə məsələsində hansısa güzəşt etməsini istəyir və təzyiq-təhdidlə Bakının razı salmaq xəttini izləyir. İlk baxışdan görünən budur. Halbuki Putinin üzr istəməsi tabunun yıxılması oldu və məntiqlə məsuliyyətin qəbul edilməsi, kompensasiyanın ödənilməsi Rusiya üçün Azərbaycanla münasibətlərin sınaq nöqtəsi olmamalıdır. Lakin Kremlin “körpüləri yandırmaq” siyasəti qarşıdurma motivinin görünəndən daha dərin olduğu, təkcə təyyarənin vurulması ilə yekunlaşmadığı versiyasını ön plana çıxarır.

Hazırda baş verənlər – Moskvanın təzyiq cəhdləri, Rusiyadakı azərbaycanlıların sıxışdırılması və s. 2013-cü ildə baş verən Orxan Zeylanov işini xatırladır. 2013-cü ilin prezident seçkiləri zamanı “Milyarderlər ittifaqı” ilə Əliyevə təzyiq etməyə çalışan Rusiya 9 oktyabrdan dərhal sonra miqrant kimi işləyən Zeynalovu qətl iddiası ilə həbs etdi - bu iddiada şübhəli məqamlar kifayət qədər idi, ardınca azərbaycanlılara qarşı kütləvi təzyiqlər başlandı. Zeylanov işi və onun ətrafında yaradılan səs-küy Bakı-Moskva xəttindəki pərdəarxası qarşıdurmada Kremlin istifadə etdiyi karta bənzəyirdi.

Rusiyanın yenidən klassik miqrant kartını işə salması və Azərbaycana qarşı analoji hücumları diqqəti pərdəarxasında başqa nüansların da olduğu ehtimalına yönəldir. Mümkündür ki, burada Trampın gəlişindən sonra Rusiyanın postsovet məkanında nəzarəti gücləndirmək və “kəskin seçim” istəyi də rol oynayır.

Bu qarşıdurmada Rusiya nə qədər irəli gedə bilər?

2013-cü ildən fərqli olaraq, Azərbaycanın əli indi daha güclüdür:

- Qarabağ məsələsi həll edilib və Rusiya istəsə belə praktiki olaraq bu kartdan istifadə edə bilməz;

- Tramp Administrasiyasının sələfindən fərqli olaraq, Azərbaycanla əməkdaşlığa üstünlük verəcəyi gözləntiləri çoxdur: Bu, Bakının Moskva qarşısında mövqeyini – alternativini gücləndirir;

- Qlobal təcriddə olan Rusiya üçün Azərbaycandan keçən nəqliyyat dəhlizləri həyati əhəmiyyət kəsb edir;

- 2020-ci ildən sonra Türkiyə Cənubi Qafqazda daha güclüdür.

Moskvanın təzyiq rıçaqları əvvəlki dövrlə müqayisədə məhduddur, ən təsirli kart kimi miqrant məsələsi görünür ki, bunun özü hər şeydən öncə Rusiyanın daxili bazarına zərər vura bilər. Bu baxımdan, Rusiyanın sonda Azərbaycanla razılaşmaq reallığını qəbul edəcəyi ehtimalı daha çoxdur. Putin Əliyevə zəng etməli olacaq.

Məlum olduğu kimi, Rusiyanın "Rossotrudniçestvo" təşkilatının Azərbaycandakı nümayəndəliyinin fəaliyyəti dayandırılıb. Prosesin detallarına dərindən varmadan deyə bilərik ki, bu qurumun Azərbaycanda casus şəbəkəsi yaratmaqda ittiham olunması ictimaiyyətdə böyük maraq doğurub.

Əslində, Rusiyanın Azərbaycanda belə bir şəbəkə qurduğu və onun vasitəsilə ictimai-siyasi proseslərə təsir göstərməyə çalışdığı bu günün söhbəti deyil. Zaman-zaman bəzi şəxslər Rusiyaya işləməkdə də ittiham olunublar, ən azından buna eyham vurulub.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, “Qafqazinfo”-nın məlumatına görə, belə bir şəbəkənin mövcud olduğuna heç bir şübhə yeri qoymur.

Əvvəla, qeyd edək ki, Rus Evi Bakının mərkəzində, Üzeyir Hacıbəyli küçəsində yerləşib. Bu yerin Rus Evi üçün təşkil olunması ilə bilavasitə Elçin Həsənov adlı iş adamı məşğul olub. Onun keçmiş Gənclər və idman naziri Azad Rəhimovun qaynı olduğu deyilir.

Məsələnin maraqlı tərəfi də budur ki, Rus Evi həmin ünvandan çıxdıqdan sonra da Elçin Həsəniv əl-ayağa düşərək Rossotrudniçestvonun Bakı nümayəndəliyinin rəhbəri ilə birlkdə Rus evinə yeni ofis axtarışına çıxıb. Bir sözlə, E.Həsənov bu problemin həlli üçün bütün imkanlarını səfərbər edib və ciddi cəhdlə çalışır.

Azərbaycanda Rusiya şəbəkəsinə gəldikdə, artıq faktlarla da belə bir şəbəkənin mövcud olduğu təsdiqini tapıb. Şəbəkə üzvlərinin vaxtilə Bakı ətrafındakı yaşayış məntəqələrindən birində, bağda yığışdığı, yeyib-içmək məclislərinin təşkil olunduğu, sağlıqlar deyildiyi məlumdur. Şəbəkə Moskvadan təyin olunmuş və tez tez ölkəmizə gələn kəşfiyyat nümayəndəsi vasitəsilə idarə olunub.

Şəbəkəyə hamının yaxşl tanıdığı, Prezident Administrasiyasının keçmiş rəhbəri, özünü “boz kardinal” statusunda görən Ramiz Mehdiyev rəhbərlik edib. Qrupa həmçinin sabiq nazirlər Əbülfəz Qarayev, Azad Rəhimov, Elmar Məmmədyarov daxil olublar. Keçmiş milli təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudov da ara-sıra bu məclislərdə görünüb.

Bu şəxslərin indi vəzifədə olmaması o demək deyil ki, əlaqələr yoxa çıxıb. Hazırda da Rusiyanın kəşfiyyat nümayəndəsinin yanına gedənlər, ondan tapşırıqlar alaraq cəmiyyətimizə yanlış mesajlar ötürənlər, aranı qatmağa çalışanlar var. Amma bunlar yavaş-yavaş ifşa olunurlar və zamanla yeni faktların üzə çıxacağı istisna olunmamalıdır.

Məlum olduğu kimi, son illər süni intellektin inkişafı iş dünyasında böyük dəyişikliklərə səbəb olub.

Texnologiya nəhəngləri və startaplar bu sahəyə milyardlarla dollar sərmayə yatırır, nəticədə avtomatlaşdırma sürətlənir və bir çox sahədə insan əməyinə olan ehtiyac azalır.

Ekspertlərin fikrincə, gələcəkdə bəzi peşələr süni intellekt və robotlar tərəfindən əvəz oluna bilər.

Müştəri xidmətləri və çağrı mərkəzləri

Süni intellektə əsaslanan çatbotlar və səsli köməkçilər artıq bir çox şirkətdə müştəri sorğularını cavablandırır. "ChatGPT" və "Google Bard" kimi dil modelləri müştərilərlə ünsiyyət quraraq problemləri həll edə bilir. Bu, gələcəkdə minlərlə çağrı mərkəzi işçisinin işini itirə biləcəyini göstərir.

Nəqliyyat və logistika

Özünüidarə edən avtomobillər və yük maşınları sürücülərin işinə birbaşa təsir göstərə bilər. "Tesla", "Waymo" və "Uber" kimi şirkətlər avtonom nəqliyyat vasitələri üzərində çalışır. Yaxın illərdə süni intellektin idarə etdiyi nəqliyyat vasitələri taksi sürücüləri, yük maşını sürücüləri və hətta pilotları əvəz edə bilər.

Maliyyə sektoru

Bank və sığorta sahəsində süni intellekt böyük rol oynayır. İnvestisiya analizləri, kredit risklərinin qiymətləndirilməsi və dələduzluq hallarının aşkarlanması kimi sahələrdə süni intellekt insanlardan daha dəqiq və sürətli işləyir. Bu isə maliyyə məsləhətçiləri, kredit ekspertləri və hətta mühasiblərin işini risk altına qoyur.

Media və jurnalistika

Süni intellekt artıq xəbər məqalələri, hesabatlar və məzmunlar yazır. Məsələn, "Forbes", "Associated Press" və digər media qurumları bəzi xəbərləri avtomatlaşdırılmış sistemlərə yazdırır. Əgər süni intellektin yazı qabiliyyəti daha da təkmilləşərsə, jurnalistlərin və redaktorların sayı azala bilər.

Tibbi diaqnostika

Süni intellekt artıq rentgen, MRT və KT nəticələrini analiz edərək həkimlərdən daha sürətli diaqnoz qoya bilir. IBM-in "Watson Health" və "Google DeepMind" kimi sistemləri tibb sahəsində böyük irəliləyişlərə nail olub. Bu, gələcəkdə bəzi radioloq və diaqnostika mütəxəssislərinin işsiz qalmasına səbəb ola bilər.

İstehsalat və sənaye

Sənaye robotları artıq fabriklərdə insan əməyini əvəz edir. "Tesla" və "Foxconn" kimi nəhəng şirkətlər avtomatlaşdırılmış montaj xətləri ilə insan işçilərə olan ehtiyacı azaldır. Bu isə əməkçi işçilərin, montajçılar və texniki personalın iş yerlərini risk altına qoyur.

Təhsil və repetitorluq

Süni intellektə əsaslanan təhsil platformaları tələbələrə fərdi yanaşma ilə dərs keçə bilir. Gələcəkdə bu texnologiya daha da inkişaf edərsə, müəllimlər və repetitorların bir qismini əvəz edə bilər.

Onu da qeyd edək ki, süni intellekt bir çox sahədə inqilabi dəyişikliklər yaratsa da, ekspertlər bəzi peşələrdə hələ uzun müddət insanlara ehtiyac duyulacağını bildirirlər:

Psixologiya və psixoterapiya - İnsan duyğularını anlamaq və empatiya qurmaq süni intellekt üçün çətindir.

Yaradıcı sənətlər (musiqi, rəssamlıq, yazıçılıq) - Süni intellekt müəyyən məqamda yaradıcılığı təqlid edə bilər, amma insan kreativliyinin yerini tam doldura bilmir.

Hüquq və məhkəmə - Süni intellekt hüquqi araşdırmalar apara bilər, lakin məhkəmə proseslərində insan qərarları həlledici qalacaq.

Tibb və cərrahiyyə - Süni intellekt diaqnostika edə bilər, amma insan cərrahlar daha mürəkkəb və kritik qərarlar qəbul edirlər.

Yaponiyalı alimlər yan təsirləri olmayan və 24 saat təsirli yeni bir ağrıkəsici antikor kəşf ediblər. 3E1 adlı bu antikor sinir hüceyrələrinin səthindəki CADM1 zülalını hədəf alaraq ağrı siqnallarını bloklayır.

Tədqiqatçılar 3E1-in yalnız hiss sinirlərinə təsir etdiyini və motor sinirlərə mənfi təsir göstərmədiyini müəyyən ediblər. Siçanlar üzərində aparılan təcrübələrdə bu antikorun hərəkət qabiliyyətini pozmadan ağrını azaltdığı müşahidə olunub.

Aparılan testlərdə 3E1 ilə müalicə olunan siçanların ağrıya reaksiyasının əhəmiyyətli dərəcədə azaldığı və təsirin 24 saata qədər davam etdiyi sübut edilib. Bu, mövcud lokal anesteziklərdən xeyli uzunmüddətli təsirdir.

Alimlər 3E1-in təhlükəsizliyini vurğulayaraq, onun xroniki ağrı müalicəsində yeni üfüqlər aça biləcəyini bildirirlər. Prof. Akihiko İto bu kəşfin “antikor anestezikləri” adlandırılan yeni bir sahənin başlanğıcı ola biləcəyini qeyd edib.

Mövcud antikor əsaslı ağrı müalicələri ciddi yan təsirlərə görə məhdud uğur qazansa da, 3E1 zəhərli təsir yaratmadan alternativ bir həll təklif edir.

Araşdırmanın nəticələri Life Sciences elmi jurnalında dərc edilib və mütəxəssislər bu antikorun insanlarda istifadəsi üçün daha uzunmüddətli versiyalarını inkişaf etdirməyə çalışırlar.

3E1 xüsusilə osteoartrit və xroniki ağrı müalicəsində effektiv ola bilər. Bu yeni ağrıkəsici metodun gələcəkdə ağrı ilə əlaqəli xəstəliklərin müalicəsində inqilabi dəyişikliklər edə biləcəyi gözlənilir.

Ekspert vəkil Tağı Hüseynovun çıxışı diqqət çəkib. 

O, bəzi oğlanlar əxlaqsız xanımlarla ailə qurmağı normal qəbul edir. 

Ekspert deyib:

"35-55 kişi görmüş qadınları rahat alan oğlanlarımız var.  Deyir təki belə gözəl qız olsun yanımda".

Narahatlıq, təşviş və yuxusuzluq zamanı rasiona əlavə edilən qidalardan biri də şoraba ola bilər.

Mediaxeberleri.Az Medicina.az-a istinadən xəbər verir ki, reabilitasiya həkimi Sergey Aqapkin duzlu kələmin yuxunun keyfiyyətinə və psixo-emosional vəziyyətə müsbət təsir göstərdiyini deyib.

O qeyd edib ki, şorabanın naharda hər gün yeyilməsi gecə yuxusunun keyfiyyətini yaxşılaşdıra bilər.

Əslində digər fermentləşdirilmiş məhsulların da oxşar təsiri var. Onların müsbət xüsusiyyətləri bağırsaq mikroflorasına təsiri ilə izah olunur.

Fermentasiya edilmiş qidalarda faydalı bağırsaq bakteriyalarını artıran, aktivləşdirən probiyotiklər var. Və bilirik ki, bağırsaqlar beyinlə bağlıdır: onun bakterial tarazlığının yaxşılaşdırılması mərkəzi sinir sisteminin sağlamlığını gücləndirir.

Demək olar ki, bütün dərin fermentasiya məhsulları, o cümlədən duzlu kələm, beyində müsbət dəyişikliklərə səbəb olur, o cümlədən insanın yuxuya getmə qabiliyyətini yaxşılaşdırır və narahatlığı azaldır".

Bu məhsul hipertoniya və qeyri-sağlam böyrəkləri olan insanlar tərəfindən ehtiyatla qəbul edilməlidir.

Lisenziyası ləğv edilmiş plastik cərrahların tam siyahısı məlum olub.

Mediaxeberleri.Az Musavat.com-a istinadən xəbər verir ki, səhiyyə naziri Teymur Musayevin imzaladığı əmrlə aşağıdakı şəxslərin lisenziyası ləğv olunub:

Ağamirova Könül Əlifirid qızı - sertifikasiya şəhadətnaməsi Ser. AH No 044818

Əliyeva Şövkət Tofiq qızı - sertifikasiya şəhadətnaməsi Ser. AH No 043889

Həmidova (Heydərova) Sevinc Abisalam qızı – sertifikasiya şəhadətnaməsi Ser. AH No 040407

Kərimova Bəhicə Rafiq qızı - sertifikasiya şəhadətnaməsi Ser. AH No 055491

Quliyeva Rəna Ədalət qızı - sertifikasiya şəhadətnaməsi Ser. AH No 046988

Qurbanova Təbəssüm Arif qızı - sertifikasiya şəhadətnaməsi Ser. AH No 044967

Salmanlı Elnarə Eldar qızı - sertifikasiya şəhadətnaməsi Ser. AH No 043603

Qeyd edək ki, adıçəkilən şəxslərin hamısı 2022-ci ildən sonra lisenziya alıbmış. Hazırda məsələ ilə bağlı prokurorluqda araşdırma davam edir.

Mədəniyyətimizin əsas içkisi olan çayı səhər, günorta və axşam istehlak edirik. Çayı səhv dəmləsəniz, bəzi sağlamlıq problemlərinə və hətta xərçəngə səbəb ola bilər.

Mediaxeberleri.Az Publika.az-a istinadən xəbər verir ki, çayın antioksidan xüsusiyyətləri ilə insan orqanizminə bir çox müsbət təsirləri də var.

Araşdırmalara görə, çay sudan sonra ən çox istehlak edilən içkilərdən biridir. Əgər çayı səhv dəmləsəniz, bəzi sağlamlıq problemləri yarana bilər. Odur ki, çay yaxşıca dəmləndikdən sonra ocaqdan götürülməlidir. Əks halda qastrit və xoradan əziyyət çəkənlərə zərər verə bilər. Daim yüksək temperaturda qaynar çay içmək gələcəkdə xərçəngə səbəb ola bilər.

Çay dəmləyərkən ən çox edilən səhvlərdən biri çaya dərhal qaynadılmış suyun əlavə edilməsidir. Dərhal çayın üzərinə qaynar su töksəniz, çay öz dadını itirəcək.

Rusiya federal mediası AZAL-a məxsus təyyarənin Aktauda qəzaya uğraması ilə bağlı ilkin hesabatın işıqlandırılmasını minimuma endirib, mümkün hava hücumundan müdafiə zərbəsini yazmaqdan yayınıb.

Mediaxeberleri.Az xəbər verir ki, bu barədə “Minval” məlumat yayıb.

"Birinci kanal" mövzuya 1 dəqiqə 20 saniyə ayıraraq, təyyarənin “texniki problemləri”nə diqqət yetirib. “Rusiya 1” özünü 42 saniyə ilə məhdudlaşdıraraq ehtiyatla “xarici təsir”i qeyd edib, lakin ekipajın marşrutu (Aktauya istiqamətlənməsini – red.) özünün seçdiyini vurğulayıb.

TASS qəzanın vaxtı və təyyarənin texniki xüsusiyyətləri barədə danışmağa üstünlük verib, ancaq gövdəyə dəyən ziyanı qısaca qeyd edib.

RT, “Readovka”, “İnterfaks” və “RİA Novosti” nəşrləri saxta xəbər yayıb ki, guya dispetçerlər ekipajı Qroznıda “xalça” planının tətbiqi ilə bağlı xəbərdar ediblər. Lakin hesabat sübut edir ki, zərbədən və texniki problemlər yarandıqdan sonra dispetçer əlaqə saxlayıb. Oxşar taktikadan “Sputnik Azərbaycan” da istifadə edib, o, diqqəti başqa yerə yönəldib və rus hekayəsi ilə oynayaraq ictimaiyyəti çaşdırmağa çalışıb.

"Azərbaycan Hava Yolları” QSC-yə məxsus “Embraer 190” tipli sərnişin təyyarəsinin Aktau hava limanı yaxınlığında qəzaya uğraması ilə bağlı Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatının 1944-cü il Beynəlxalq Mülki Aviasiya haqqında Çikaqo Konvensiyasının 13 saylı Əlavəsinin tələblərinə uyğun aparılan araşdırmanın ilkin hesabatı açıqlanıb.

Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyindən verilən məlumata görə, 25 dekabr 2024-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Bakı şəhərindən Rusiya Federasiyasının Qroznı şəhərinə J2-8243 reysi üzrə müntəzəm uçuş həyata keçirən “Azərbaycan Hava Yolları” QSC-yə (“AZAL”) məxsus və dövlət reyestrində 4K-AZ65 nömrəsi ilə qeydiyyata alınmış Embraer 190-100 IGW tipli sərnişin hava gəmisi Qazaxıstan Respublikası ərazisində Aktau hava limanı yaxınlığında qəzaya uğramışdır.

Qəza nəticəsində iki uçuş heyəti üzvü (kapitan və ikinci pilot), böyük təyyarə bələdçisi və 35 sərnişin həlak olmuşdur. İnsan tələfatı və xəsarət alanlar olmasına baxmayaraq, pilotların, bələdçilərin yüksək peşəkarlığı, şücaəti və cəsurluğu sayəsində təyyarə qəza enişi həyata keçirmiş və 29 nəfərin həyatını xilas etmək mümkün olmuşdur. Qazaxıstan Respublikasında gözlənilən qəza enişi barədə məlumat daxil olduqdan dərhal sonra zəruri qəza-xilasetmə tədbirləri həyata keçirilmiş, sağ qalanlar təxliyə edilərək tibbi yardım göstərilmişdir.

Azərbaycan və Qazaxıstanın tərəfdar olduğu 1944-cü il Çikaqo Konvensiyasının 13 saylı Əlavəsinə əsasən, hadisənin baş verdiyi dövlət kimi Qazaxıstan araşdırmaya başlamışdır. Bu araşdırmanın məqsədi uçuşların və aviasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi olub, təqsirli şəxslərin müəyyən edilməsi ilə bağlı deyildir. Araşdırmanın nəticələri beynəlxalq aviasiya normalarına uyğun olaraq qəzanın obyektiv səbəblərini müəyyənləşdirmək və gələcəkdə oxşar hadisələrin qarşısını almaq üçün BMAT və maraqlı tərəflərə tövsiyələr verməkdir. Azərbaycan Respublikası hava gəmisinin istismarçısı, habelə mülkiyyətçisi olan ölkə statusu ilə araşdırmada iştirak etmişdir.

Azərbaycan nümayəndələri araşdırmanın bütün mərhələlərində, o cümlədən hadisə yerinə baxışın həyata keçirilməsi və faktların qeydiyyatı məqsədilə foto və video görüntülərin təmin edilməsi, hava gəmisinin qara qutularında (CVFDR avadanlıqlarında) olan məlumatların Braziliyanın Aviasiya Qəzalarının Araşdırılması və Qarşısının Alınması Mərkəzində (CENIPA) oxunması prosesində iştirak etmişlər, əlavə məlumat və sübutların toplanmasını da həyata keçirmişlər. Məlumat üçün bildiririk ki, CVR (Cockpit Voice Recorder-kabina diktofonu) radio ötürmələrini və kabinadakı səsləri, məsələn, pilotların səslərini və kənar səsləri yazır, FDR (Flight Data Recorder-uçuş məlumatları qeydiyyatçısı) isə vaxt, hündürlük, uçuş sürəti, kurs və təyyarənin mövqeyi kimi uçuş əməliyyatları ilə bağlı vacib parametrləri izləməlidir. Embraer 190-100 IGW təyyarəsində hər iki funksiyanı birləşdirən iki CVFDR cihazı mövcud olmuşdur.

BMAT tələblərinə əsasən, qəzanı araşdıran dövlət 30 gün ərzində ilkin faktiki məlumatları əks etdirən hesabatı BMAT və maraqlı tərəflərə təqdim etməlidir. Qazaxıstanda yaradılmış araşdırma komissiyası bu hesabatın hazırlanmasına Azərbaycan nümayəndələrini də cəlb etmişdir.

İlkin hesabat aşağıdakı faktları təsdiq edir:

1. 25 dekabr 2024-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Bakı şəhərindən Rusiya Federasiyasının Qroznı şəhərinə J2-8243 reysi üzrə müntəzəm uçuş həyata keçirən “Azərbaycan Hava Yolları” QSC-yə məxsus və dövlət reyestrində 4K-AZ65 nömrəsi ilə qeydiyyata alınmış Embraer 190-100 IGW tipli sərnişin hava gəmisi uçuşa başladıqda və Qroznıya qədər olan uçuş hissəsində tam uçuşa yararlı vəziyyətdə olmuşdur. Hava gəmisinin, o cümlədən onun idarəetmə sisteminin uçuşa yararlılıqla əlaqədar bu məlumatlar FDR vasitəsilə öz təsdiqini tapmışdır.

2. Hava gəmisinin mühərriklərinin hər ikisi qəza anına qədər hər hansı texniki problem olmadan çalışmışlar. Bu məlumat (FDR vasitəsilə təsdiq olunmuşdur.

3. Hava gəmisi Rusiya Federasiyasının hava məkanında, o cümlədən Qroznı hava limanı üzərində uçuş əməliyyatları həyata keçirərkən GPS siqnallarının itməsi halı ilə üzləşmişdir.

4. Hava gəmisi hava şəraitinin əlverişli olmaması səbəbindən Qroznı üzərində ikinci enişi yerinə yetirə bilmədikdən sonra kapitan Bakıya qayıtmaq barəsində qərar vermişdir. Bu qərarın qəbul edilməsindən sonra Qroznı üzərində CVR-da 24 saniyə aralıqla iki dəfə kənar səsin gəlmə faktı qeydiyyata alınmışdır.

5. CVR və FDR məlumatlarının tutuşdurulması nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, birinci kənar səsdən 4 saniyə sonra 3-cü hidravlik sistem, 6 saniyə sonra 1-ci hidravlik sistem, 21 saniyə sonra 2-ci hidravlik sistem funksionallığını itirməklə sıradan çıxmışdır.

6. Hava gəmisinin füzelyajında çoxsaylı dəlib keçən və kor zədələrin olması faktı aşkar olunmuş və foto, habelə video qeydiyyata alınmışdır. Həmin zədələrin hava gəmisinin füzelyajının arxa hissəsində, xüsusilə şaquli və üfiqi stabilizatorlarında çox sayda, habelə sol qanadda və sol mühərrikdə aşkar olunmuşdur.

7. Hava gəmisinin füzelyajında aşkar olunan zədələrin kənar obyektlərin təsiri nəticəsində formalaşması barəsində məlumat təqdim edilmişdir. İlkin hesabatda hava gəmisinin quşlarla toqquşmasına işarə edən hər hansı fakt barəsində məlumat təqdim edilməmişdir.

8. Hava gəmisi qalıqlarının kor zədələrində olan hava gəmisinə məxsus olmayan kənar obyektlər aşkarlanaraq götürülmüş və həmin kənar obyektlərin foto şəkilləri ilkin hesabat mətnində ictimaiyyətə təqdim edilmişdir. Gələcəkdə aşkar olunmuş kənar obyektlərin dəqiq mənsubiyyətinin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə əlavə ekspertizaların keçirilməsi planlaşdırılmışdır.

9. 05:13:32-də hava gəmisinin əsas idarəetmə sistemləri itirilir, 05:21:42-də əlaqələndirici dispteçer “Ковер” əməliyyatı barədə Qoznıya məlumat verir.

10. Oksigen balonunun partlaması ilə bağlı faktı ehtiva edən hər hansı bir məlumat qeyd olunmamışdır.

Burada sadalanan faktların təsdiqi ilə bağlı olan foto, habelə audio və rəqəmsal qeydiyyat vasitələrindən çıxarışlar ilkin hesabatın mətnində verilmişdir.

BMAT-ın Çikaqo Konvensiyasına əsasən ilkin hesabat hazırlandıqdan sonra qəzanın səbəbləri ilə bağlı qəza tarixindən 1 il ərzində yekun hesabat hazırlanmalıdır. Həmin yekun hesabatın hazırlanması ilə bağlı Qazaxıstan Respublikası və araşdırmada iştirak edən digər dövlətlər tərəfindən artıq işlər başlanılmışdır.